بررسی عوامل اجتماعی موثر بر روابط فرازناشویی زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره مناطق شهر تهران

Transcript

1 دانشگاه الزهرا )س) دانشکده: علوم اجتماعی و اقتصاد پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته: مطالعات زنان عنوان: بررسی عوامل اجتماعی موثر بر روابط فرازناشویی زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره مناطق شهر تهران استاد راهنما: دکتر افسانه توسلی استاد مشاور: دکتر حجت اله جوانی دانشجو: لیال صالح آبادی شهریور 3131 أ

2 کلیه دستاوردهای این پژوهش متعلق به دانشگاه الزهرا )س( است. ب

3 تقدیم: تقدیم به مادرم: که گذشت را از اوآموختم.وپدرم که همیشه در قلبم جای دارد.. وتقدیم به همسرمهربان وعزیزم سنگ صبورم و همدم لحظههای زندگیام که از چشمه محبتش سیراب شدم. سار پاک و زالل به وتقدیم فرزندانم:"محمد مهدی ومحمدصادق" فرشته های دوست داشتنی که درراه دانش وسختی راه در کنار وهمراهم بودند. وتقدیم به :برادرم که جایگاه رفیع پدری دارد. وسایر اعضای خانواده که لحظات ناب باور بودن لذت دانستن جسارت خواستن عظمت رسیدن وتمام تجربههای یکتا و زیبای زندگیام مدیون حضور پرمهرشان است. ج

4 قدردانی و تشکر: به نام یگانه معبودی که شایسته پرستیدن است.حمد و سپاس بیکران ذات معبودی سزد که به قلم "قداست "و به انسان "کرامت "بخشید و از سر لطف بیکران و رحمت بی پایان خویش این بنده را توجهی نمود و فهم قطرهای از دریای علم را بر او آسان ساخت. باسپاس فراوان از تمام کسانی که دلسوزانه به دنبال ارتقای علم می باشند و برای ایرانی بهتر در عرصه های مختلف علمی تالش می کنند. لذا برخود الزم می دانم از زحمات بی دریغ دلسوزانه ومهربانانه استاد گرامی سرکار خانم دکتر توسلی که راهنمایی و مشوق بنده در جریان این پژوهش بودهاند نهایت سپاس و قدردانی را به جا بیاورم.همچنین اززحمات وحمایت های علمی استاد گرانقدرجناب آقای دکترجوانی که مسئولیت مشاور این پژوهش را بر عهده داشتند کمال تشکر و قدردانی را دارم. و جا دارد از سرکار خانم دکتر سفیری مدیرمحترم گروه قدردانی نمایم وهمچنین از راهنمایی های جناب آقای دکتر محالتی سپاسگزاری می نمایم وازتمامی دوستان و عزیزانی که در مراحل مختلف کارتوزیع وتکمیل وجمع آوری پرسشنامه مرا همراهی کردند: سرکارخانم دکتر فراهانی سرکارخانم دکتر محمدی خانم صبربخش خانم فرنودیان خانم بیژنیان خانم حسینی و دوستان عزیزم خانم خانم سرافرازی برین صادقی صمیمانه تشکرمی نمایم.و همچنین ازتمامی مراجعین محترم ومسئولین ومشاورین محترم مراکز مشاوره مناطق ( شرق غرب مرکز شمال جنوب (شهرتهران که درطول اجرا همکاری های الزم را خصوصا در مراحل توزیع تکمیل و جمع آوری پرسشنامه ها را برایم فراهم نمودند سپاسگزاری نمایم.امیدوارم این پژوهش پیش کشی برای این عزیزان باشد. د

5 : چکیده زوجین فرازناشویی روابط بر موثر اجتماعی عوامل بررسی حاضر پژوهش اصلی هدف : هدف است. تهران شهر شمال جنوب ( مرکز غرب )شرق مناطق مشاوره مراکز به کننده مراجعه فرازناشویی روابط داشتن دلیل به که متأهل ) زن 331 و مرد 311 تعداد) منظور بدین روش: و پیمایش ی شیوه به پژوهش مراجعهکردند انتخابگردیدند. فوق مشاوره مراکز از یکی به با افزاری نرم سنجش در پرسشنامه و است شده انجام ساخته محقق پرسشنامه از استفاده با شامل پژوهش این در استفاده مورد نظری قرارگرفت.چارچوب تایید مورد 0/7 کرونباخ آلفا های نظریه نظریه وآرون" "نورمن وآرون" "آرون خود گسترش نظریه " وراسبالت "دریگوتاس نیاز ارضاء کنترل نظریه راسبالت گذاری سرمایه نظریه خود گسترش و نیاز ارضاء دونظریه بر مبتنی کمبودکه یا نقص هیرشی تراویس اجتماعی و اجتماعی عوامل از فرازناشویی میدهدروابط نشان که باشد می باشد. می پذیر تأثیر ای زمینه متغیرهای فرازناشویی روابط به تمایل و زناشویی رضایت بین که دهد می نشان پژوهش های یافته : نتایج روابط زناشویی رضایت افزایش با یعنی دارد. وجود خوبی نسبتا منفی خطی دارو معنی رابطه وخطی معنادار رابطه فرازناشویی روابط و رسانه بین یابد.درحالیکه. می کاهش فرازناشویی می زیاد هم فرازناشویی روابط رسانه از استفاده افزایش با یعنی وجوددارد. خوبی نسبتا مثبت عبارتی به دارد. وجود منفی وخطی معنادار رابطه فرازناشویی روابط به تمایل و دین بین شود. زمینه متغیرهای بررسی با. یابد می افزایش فرازناشویی روابط فرد دینداری میزان کاهش با پیدا معناداری تفاوت فرازناشویی روابط به تمایل لحاظ از ومردان زنان بین همچنین ای معناداری رابطه زناشویی از خارج روابط به تمایل نظر از وتحصیالت شغل نوع نشد.ونیزمیان نفرسوم با ارتباط ومیزان دوستان با ارتباط الکل مصرف میزان میان که درصورتی نشد. یافت چه هر کلی طور به دارد. وجود ومعناداری مثبت خطی رابطه فرازناشویی روابط به تمایل با نیز روابط این به تمایل شود زیاد دوستان با وارتباط نفرسوم با صمیمانه ارتباط و الکل مصرف کند. می پیدا افزایش زیربنایی ودرمان فهمعلل پیشگیری تواندبرای می تحقیق این : گیری نتیجه و بحث زناشویی رضایت فرازناشویی :روابط ها کلیدوا ژه روابطفرازناشوییکارآییداشتهباشد.. تحصیالت جنسیت دین رسانه ه

6 فهرست مطالب چکیده فصل اول: کلیات پژوهش 3-3 مقدمه و بیان مسئله سؤاالت پژوهش اهمیت و ضرورت تحقیق... 6 اهداف پژوهش... 7 فصل دوم: مروری بر پیشینه تحقیق و مبانی نظری 1 مقدمه پیشینه مطالعاتی تحقیق پژوهشهای انجام شده درخارج از کشور پژوهشهای انجام شده درداخل کشور نظریه های کالن)نظریه های جامعه شناختی( نظریه آسیب شناسی اجتماعی نظریه کنترل شخصی نظریه راسل نظریه برچسب)انگ زنی( نظریه بی سازمانی اجتماعی نظریه انحراف رفتاری نظریه کنش اجتماعی و

7 نظریه یونگ نظریه تقلید نظریه طبقه پایین نظریه پنجره های شکسته نظریه کارن هورنای تئوری تشکالت متمایز نظریه والترباگست نظریه یادگیری اجتماعی نظریه بازدارندگی نظریه شهرنشینی تئوری آنومی)فرصت و ساختار( نظریه تضاد نظریه..اشاعه فرهنگی نظریه فشار جامعه شناختی - روانشناختی نظریه کنترل اجتماعی نظریه های خرد..)نظریه های روانشناختی( نظریه تکامل نظریه کنترل نظریه ارضاء نیاز نظریه گسترش خود...50 ز

8 نظریه نقص یا کمبود نظریه وابستگی متقابل نظریه سرمایه گذاری نظریه سه وجهی عشق چارچوب نظری مدل نظری شماره مدل نظری شماره مدل نظری شماره فرضیات پژوهش فصل سوم :روش پژوهش مقدمه روش تحقیق و ابزارسنجش جامعه آماری حجم نمونه روش نمونه گیری ابزارگردآوری اطالعات واحد تحلیل متغیرهای تحقیق تعریف مفاهیم ح

9 1-3 جدول عملیات سازی مقیاس های سنجش)پایایی-اعتبار( روش تجزیه و تحلیل داده ها فصل چهارم: تجزیه وتحلیل مقدمه فرض نرمال بودن داده ها و آمارتوصیفی نمونهی موردمطالعه بررسی مشخصات عمومی پاسخگویان آزمون فرضیات فصل پنجم : بحث ونتیجه گیری و پیشنهادها مقدمه مروری بریافته ها خالصه یافتههای استنباطی و آزمون فرضیات نتیجه گیری محدودیت های پژوهش پیشنهادهای پژوهش منابع ومآخذ پیوست ها ط

10 فهرست جداول: 3- فرض نرمال بودن داده ها جدول توزیع فراوانی جنسیت جدول توزیع فراوانی طول مدت ازدواج جدول توزیع فراوانی سن فرد جدول توزیع فراوانی سن همسر جدول توزیع فراوانی تعداد فرزند جدول توزیع فراوانی میزان تحصیالت فرد جدول توزیع فراوانی میزان تحصیالت همسر جدول توزیع فراوانی شغل فرد جدول توزیع فراوانی شغل همسر فهرست نمودارها: نمودارتوزیع فراوانی جنسیت نمودارتوزیع فراوانی طول مدت ازدواج نمودارتوزیع فراوانی سن فرد نمودارتوزیع فراوانی سن همسر نمودارتوزیع فراوانی تعداد فرزند ي

11 2-3-6 توزیع فراوانی میزان تحصیالت فرد توزیع فراوانی میزان تحصیالت همسر توزیع فراوانی شغل فرد توزیع فراوانی شغل همسر ك

12 اول فصل بیان مسئله و اهمیت و ضرورت تحقیق 821

13 1-1 مقدمه وطرح مسئله: خانواده در زمره مهمترین سیستمهای اجتماعی است که بر اساس ازدواج بین دو جنس مخالف شکل می گیرد. حفظ وتداوم خانواده از اهمیت زیادی بر خوردار است. خانواده به عنوان واحدی اجتماعی کانون رشد و تکامل التیام وشفادهندگی و تغییر و تحول آسیب ها و عوارض است هم بستر که )مومنی 3130( فرو پاشی هم بستر شکوفایی و روابط میان اعضایش می باشد. اعتقاد به 3 گالسر زوجهازندگی مشترکشان را با عشق شروع میکنند ولی مشاهده می کنند که صمیمیت اولیه بتدریج رنگ می بازد.با گذشت زمان زندگی برخی از زوجین به جدایی کشیده می شود اما اکثریت به زندگی مشترکشان باآهنگی یکنواخت و مالل آورادامه می دهند و برای تحمل این زندگی به مشروبات الکلی پرخوری استفاده از مواد مخدر یاارتباطات نامشروع روی میآورند. مهمترین انگیزه زن و مردمتاهلی که به سوی روابط نامشروع کشیده می شود تجربه مجدد صمیمیت فردی و جنسی است. چیزی که دیگر آن را درزندگی مشترکشان نمی یابند.بنابر این جذابیت روابط نامشروع بدین از طرفین یک هیچ که است دلیل عیب جویی نق یا نمی کنند شکوه و سرزنش نمیزنند.)گالسر 1002 ( بی وفایی زناشویی پدیده ای است که اغلببه خاطر برطرف شدن نیازهای 1 خیانت عاطفی فرد ازطریق روابط خارج از حیطه زناشویی به وقوع می پیوندد.دریگو تاس و بارتا راعبور فرد از مرز رابطه زناشویی بابرقراری صمیمیت فیزیکی یاعاطفی با فردی خارج ازرابطه تعریف میکنند.) هارلی ( یک روابط فرازناشویی صرفا می تواند جنبه عاطفی داشته باشد بدین صورت که یکی از زوجین به غیر ازهمسرش با فرد دیگری یک رابطه صمیمانه و عاطفی داشته باشد این روابط عاطفی می تواند به شکل در میان گذاشتن احساسات وعواطف باشد تا درگیر شدن روابطی چون 1005( )دریگوتاس و بارتا 1003 (صورت دیگر عاشق شدن را در برداشته باشد )بلو و هارتنت 2 1 Glaser 2 Drygvtas Vbarta 3 Harley 4 Blvvharnt 8

14 باشد روابط می تواند این باشد که فرد به غیر از همسرش با فرد دیگری نیز رابطه جنسی داشته مانند: جنسی بوسیدن تا مراقبت جنسی از این مواردند. )درگوتاس و بارتا 1003 ن( نوع دیگر روابط فرازناشویی می تواند هم روابط عاطفی و هم روابط جنسی را در بر بگیرد که به آن روابط فرازناشویی ترکیبی می گویند. )همان منبع ) این نوع روابط هم برای زنان و هم برای مردان اتفاق می افتد و نرخ وقوع آن براساس نمونه گیری و تعریف از آن متفاوت است واز میزان 31 %تا تقریبی 75 %برای افراد متاهل که حداقل یک بار با آن مواجه شده اند تغییر می کند و نتایج تحقیقاتی که در 35 استان کشور انجام شده است نشان می دهد که خیانت علت % 67 قتل مردان از سوی همسرانشان بوده و %11 مردان هم با واکنش در برابر خشونت حمله ی ناگهانی و تهدید از سوی همسر روبرو بوده اند. )شفیع آبادی عبداله 3130 ص 3 (در سال 3331 نیز مرکز پژوهش افکار عمومی ملی در دانشگاه شیکاگو مطالعه ای در سطح ملی )ایاالت متحده آمریکا(انجام داد و به این نتیجه رسید که حدود % 15 از مردان متأهل و 35% از زنان متأهل حداقل یک مورد رابطه ی نامشروع رادرطول زندگی زناشویی 5 خودگزارش کرده بودند.)النگر سوسمن 3336 (تحقیقات نشان می دهند اشکاالت موجود در زندگی زناشویی عامل اصلی انحراف بسیاری از مردان است. ومهمترین اشکال نحوه برخوردزوجین با یکدیگرووجود شکافی عمیق در اعتمادبین آنهاست.در مطالعه ای مردان مهمترین دالیل اقدام به خیانت را مشکالت عاطفی ( 21 %( نارضایتی عاطفی وجنسی به یک اندازه ( 11 %( عوامل دیگر ( %( 31 ونارضایتی جنسی تنها 6 1 %ذکر نموده اند.)نیومن 1001 (ایجاد روابط فرازناشویی دارای دالیل متعدددیگری نیزاست که به سبب تفاوت های فردی این عوامل می توانددرافراد و جوامع گوناگون متفاوت باشد. از جمله این عوامل می توان به موارد ذیل اشاره کرد: مانندطول مدت ازدواج تحصیالت زوجین کمرنگ شدن نقش مذهب واخالق جنسی ماجراجویی وتمایل به تنوع یا هیجان انتقام یا خشم سوءظن و انتقام گیری از همسر احساس عدم امنیت بلوغ نایافتگی نیازاقتصادی ومالی تاثیرپذیری از رسانه ها مصرف دارو والکل و ویژگی های شخصیتی از دیگر عوامل موثردر شکل گیری روابط فرازناشویی است.)روزنامه خراسان 3133 (از آنجائیکه روابط زناشویی رابطه دو جانبه 5 Langrvsvsmn 6 Newman 2

15 است که هریک اززوجین نقش مهمی رادرکیفیت ارتباطات دارند بنابراین یکی ازمسائل مهم درروابط فرازناشویی وقت و زمان است که با دیگری سپری می شود که به تناسب در تضعیف صمیمیت رابطه باهمسر سهم بازی می کند. این نوع خیانت ها در جوامع مختلف وجودداشته است روابط فرازناشویی یکی از پدیده های نسبتا شناخته شده ای است که در هر جامعه ای اتفاق می افتد.این مسأله تنها به زمان معاصر محدود نمی شود روابط فرازناشویی و بی وفایی حت ی در زمان های گذشته بین فرهنگ ها و ملل گوناگون در میان کشور های خاورمیانه اروپا قبایل آفریقا رواج داشته است. لذا از آنجا که روابط فرازناشویی یکی از بحرانی ترین مسائلی است که زوجین با )رضایی 3130 )3 : آن مواجه می شوند واز آنجا که خیانت اساسی ترین جزءرابطه زناشویی را که همان اعتماداست را خدشه دار می کند بنابراین آثار مخرب بسیار عظیمی درزندگی مشترک به جای می گذارد.دراین میان بیش از همه همسری که مورد بی وفایی و خیانت واقع شده آسیب می بیند و موجب مختل شدن سالمت روان و از دست دادن تعادل عاطفی و رفتاری وی خواهد شد وعالوه بر این مشکالت طالق و از هم فروپاشیدن زندگی زناشویی حس انتقام گیری آسیب های روحی فرزندان از پیامد های خیانت محسوب می شود.)مومنی و شعاع کاظمی 3130:3( وهمچنین روابط فرازناشویی دارای )3 پیامدمهم و منفی دیگری همچون از دست دادن حس اعتماد همسر می باشد.)رضایی 3133: رویکرد پژوهش حاضر بیشتر بر اساس جامعه شناختی مسئله روابط فرازناشویی و عوامل اجتماعی موثر بر روابط فرازناشویی است.بررسی سیر پژوهش های انجام شده در سال های اخیر در حوزه روابط فرازناشویی نشان دهنده جهت گیری عمده پژوهش های زیر می باشد:دسته ای از پژوهش ها به بررسی میزان شیوع این رفتار و بررسی نقش تفاوت های جنسیتی متمرکزشده اند که از آن جمله می 7 وهمکاران ( 1002 ) )لومن گنون ) ضیایی ( 3115 توان به تحقیق شیردل ( 3116 ( اسمیت 1 مایکل و مایکلز ( 3332 (بلووهارتنت) 1005 (اشاره کرد.تحقیقات گسترده ای نشان می دهد :تفاوت های جنسیتی در بروز روابط فرازناشویی وجود دارد.علی رغم اینکه بسیاری از تحقیقات نشان می 7 Smith et al. 8 Lumen Vgnvn Vmaykl Vmayklz 3

16 دهند که روابط فرازناشویی در میان مردها شایع تر می باشد.پستراک مارتین و مارتین 3 )3315( میرینگ والپینگ مک ورتر 30 ) 3316 ( اخیرا تحقیقات نشان می دهدکه آمار بروز روابط فرازناشویی در زنان به مردان نزدیک شده است همچنین درانواع روابط فرازناشویی )جنسی و عاطفی( وواکنش به آن 33 درمیان زنها و مردها تفاوت وجود دارد) آلن و باکوم 1002( دسته دیگری از پژوهش ها به بررسی علل و عوامل مؤثر درروابط فرازناشویی پرداختند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:مطالعات جدید در حوزه علوم زیستی نشان داده است که احتماال روابط فرازناشویی از پایه های بیولوژیکی هم ناشی می شود عالوه بر آن تحقیقات اخیر در زمینه رفتار های فرازناشویی نشان می دهد که عوامل زمینه سازی برای ارتکاب این نوع رفتارها وجود دارد که یکی از عوامل عمده ویژگی های شخصیتی و سبک های دلبستگی می باشد.)رضایی 3130 (که در این میان می توان به تحقیقات کسانی چون سهرابی و 1033 رسولی( ) 3116 حاتمی و همکاران ( ) و غیره اشاره کرد.اما آنچه که در تحقیقات صورت گرفته بی جواب باقی مانده است در نظر گرفتن این عامل )عوامل اجتماعی(است. با نگاه به پیشینه مطالعاتی درخصوص روابط فرازناشویی می توان شاهداین بود که در ایران تحقیقات اندکی مستقیما در مورد روابط فرازناشویی انجام شده است از جمله اینکه تفاوت های جنسیتی در ارتکاب روابط فرازناشویی و عوامل زمینه ساز آن در ایران با توجه به عوامل فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی علمی جدی واقع نشده است.باتوجه به آنکه این روابط از سوی هر کدام از زوجین که باشد منجر به تعارضات عمیق جدایی طالق آسیب روانی واجتماعی دیگر مثل افسردگی خودکشی قتل طرداجتماعی و خانوادگی میشود. وازآنجا که روابط فرازناشویی یا خیانت به همسر طی چند سال اخیربه یکی از معضالت اجتماعی تبدیل شده است. معضلی که در اغلب موارد مخفی مانده و گاهی افشای ناخواسته آن سبب فروپاشی نظام خانواده شده وبه عنوان یک معضل اجتماعی سبب وقوع یک جنایت می شود.)روزنامه رسالت 3133 (لذا مسئله عمده پژوهش حاضر بررسی عوامل اجتماعی موثربرروابط فرازناشویی زوجین مراجعه کننده به پاسخگویی به این سئواالت است. مراکز مشاوره مناطق شهرتهران است. این پژوهش درصدد 9 Pstrak Vmartynvmartyn 10 Myryng Valpyng, Mac Werther 11 Allen and Bakvm 4

17 1-2 سئواالت پژوهش: سئوال اصلی پژوهش: آیاعوامل اجتماعی برروابط فرازناشویی درمیان زوجین موثر است سئواالت فرعی پژوهش: 3 -آیارضایت زناشویی تاثیری بر روابط فرازناشویی میان زوجین دارد 1- آیا دین تاثیری بر روابط فرازناشویی میان زوجین دارد 1- آیا رسانه تاثیری بر روابط فرازناشویی میان زوجین دارد 2- آیا بین جنسیت و روابط فرازناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد 5- آیا بین نوع شغل و روابط فرازناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد - آیا بین مصرف الکل و روابط فرازناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد 6 7- آیا بین ارتباط با دوستان و روابط فرازناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد 1- آیا بین تحصیالت وروابط فرازناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد 3- آیا بین میزان رابطه با فرد سوم وروابط فرازناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد 5

18 1 اهمیت 3- و ضرورت تحقیق: روابط فرازناشویی از جمله مسائل زناشویی می باشد که نه تنها برای محققان و پژوهشگران بلکه برای مشاوران خانواده و خانواده هایی که درگیر این نوع روابط شدند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.زوج درمانگران معتقدند که روابط فرازناشویی یکی از مخرب ترین مسائل در یک رابطه زناشویی ویکی از دشوار ترین موارد برای درمان به شمار میآید.وایدرمن وایدرمن وهمکاران( (مسئله روابط فرازناشویی در ایران در دهه های گذشته به خاطر مسائل اجتماعی و فرهنگی موردغفلت واقع شده است اخیرا در این خصوص چندین تحقیق انجام گرفته است. ارتکاب به روابط فرازناشویی پیامدهای جدی غیر قابل بازگشتی را به دنبال دارد چون شیوع بیماری ایدز خودکشی طالق از هم پاشیدگی خانواده قتل گمراهی نوجوانان و جوانان درنحوه ی ارضای میل جنسی و غیره می باشد.یکی از عوامل بررسی این مسئله در رابطه باهمسر کشی است که طبق آمار جهانی سازمان ملل متحد سالیانه حدود 5000 زن و دختر جوان به نام ناموس و حیثیت به قتل میرسند. همچنین طبق آخرین بررسی ها عالوه براینکه همسر کشی در رأس جنایات خانوادگی قرار گرفته است درصد قابل توجهی ازمتهمان زنانی هستند که مبادرت به قتل شوهرانشان کرده اند. معموال این قتل ها به دست زنان به دلیل روابط فرازناشویی شوهرانشان صورت می گیرد. مهرین پور 3117 در تحقیق خود با عنوان "علل وپدیده همسر کشی توسط زنان در سال های اخیر دراستان تهران "نشان داد که یکی از عوامل مؤثر دربحران قتل همسر به دلیل ناتوانی جنسی همسر یا دوربودن از همسر در شکل گیری تمایالت مجرمانه زنان و 35 گرایش آنها به ارتباط برقرار کردن با مرد دیگر نقش دارد.نتایج یک تحقیق که در استان کشور انجام شده است نشان می دهد "خیانت علت 67 درصد قتل " مردان از سوی همسرانشان بوده است. درصد هم با واکنش در برابر خشونت حمله ناگهانی یا تهدیداز سوی همسرمواجه بوده 11 اند.)اقلیما 3112 (مطالعات رفتار های جنسی درایاالت متحده که به سال گذشته 50 بر می گردد برآوردهای متنوعی ازخیانت به همسر در میان مردان خبر می دهد که دامنه ی درصد تا 12 Vaydrmn Vaydrmn et al. 6

19 درصد را شامل 31 می شود.براساس گزارش بتزینگ ) 3313 (که بروی 360 فرهنگ مختلف مطالعه کرد روابط فرازناشویی به همسر شیوع جهانی دارد و یکی از عوامل عمده طالق و جدایی است. از سوی دیگرالزم است به فراوانی آمار باالی طالق در ایران اشاره کنیم.طبق گزارش سازمان آمار ایران در نه ماه سال 3113 تعداد 1 درصد / واقعه طالق درکشور به ثبت رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. از سوی دیگر نرخ رشد طالق بر اساس آمار ساز مان ثبت احوال کشور از 1 درصد درسال 11 به 31 در صد درسال 11 رسیده است. ( رضایی 3130 : 30-33( بنابراین اجرای پژوهش حاضر چه به لحاظ نظری که به تبیین نقش عوامل اجتماعی در تمایل زوجین به روابط فرازناشویی در ایران می پردازد و چه از لحاظ کاربردی با توجه افزایش این رفتار در سال های اخیرضرورت دارد. 1-3 اهداف تحقیق: تعیین ارتباط بین عوامل اجتماعی باتمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین متغیرهای زمینه ای و تمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین رضایت زناشویی و تمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین دین و تمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین رسانه و تمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین جنسیت و تمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین تحصیالت و تمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین نوع شغل و تمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین مصرف الکل وتمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین ارتباط با دوستان و تمایل به روابط فرازناشویی. تعیین ارتباط بین میزان رابطه با فرد سوم و تمایل به روابط فرازناشویی. 13 Btzyng 7

20 فصل دوم پیشینه تحقیق ومبانی نظری 821

21 ی پ ش ینه تحقیق : تحقیقات انجام شده درزمینه خیانت وروابط فرازناشویی درخارج ازکشور : شرلی گالس وتوماس رایت 32 )3335( نشان دادند که تفاوت های عمده ای وجود دارد که تعیین " میکند چرا زنان و مردان درگیر اینگونه روابط میشوند گالس ورایت دریافتند که زنان عشق را مقدم بر روابط جنسی می دانند در حالی که مردان غالبا از ابتدا به دنبال برقراری رابطه جنسی هستند. البته این مطلب در مورد تمام مردان و زنان صادق نیست. برخی از مردان این گونه رابطه ها را برای ایجاد هیجان و فرار از مسئولیت های روز مره می خواهند. برخی از زنان رابطه جنسی خارج از روابط زناشویی بدون درگیری عاطفی را یک نوع چاشنی زندگی محسوب می کنند.اسپرینگ ( ) به شرح" سه مرحله از فرایند بهبود پس از خیانت همسر"پرداخت. در مرحله اول هر یک از زوجین نیاز به بیان و عادی سازی احساساتشان دارند. در مرحله دوم تصمیم به ماندن در رابطه یا ترک آن می گیرند اگر هر دو زوج تصمیم گرفتند که در رابطه بمانند در سومین مرحله باید متعهد شوند که به بازسازی رابطه بپردازند. بازسازی رابطه مستلزم پایان دادن به ارتباط با شخص سوم کار روی مشکالت ارتباطی برقراری مجدد رابطه جنسی و بخشیدن همسر خاطی است. 36 باس و شاکفورد )3337( به " بررسی آسیب پذیری نسبت به خیانت بر اساس ویژگیهای شخصیتی و نوع رابطه پرداختند.در این مطالعه 307 زوج شرکت داشتند. نتایج نشان داد آسیب پذیری در " خیانت به همسر با خود شیفتگی احساس و ظیفه شناسی )وجدان( کم و روان پریشی همبستگی باالیی دارد. همچنین این مساله با کاهش احساس رضایت از روابط عاطفی و جنسی مرتبط بود. 14 Shirley Glass Vtvmas Wright 15.aspryng 16 Bass and 821

22 " وایدرمن و هارد در مورد روابط عاشقانه دانشجویان " که حاکی از آن است 37 )3337( در پژوهشی که 61 %دختران و 75 %پسران به فرد مورد عالقه خود خیانت کرده اند.محققان جهت کمک به افراد در درک شیوع و رواج بی وفایی و خیانت درصدد شناسایی عوامل مرتبط با این موضوع برآمدند. پژوهش ها عواملی نظیر روابط جنسی کم تمایل افراد به داشتن روابط جنسی خارج از چارچوب روابط زناشویی داشتن فرصت و زمان کافی جهت پرداختن به این نوع روابط را با عدم پابندی به همسر مرتبط می دانند. از جمله عوامل موثر در خیانت که بیش از سایرین مورد بررسی قرار گرفته اند مساله جنسیت و احساس رضایت از رابطه می با شند. از نظر جنسیت یافته ها نشان می دهد مردان بیش از زنان به خیانت مبادرت می ورزند. با این حال اخیرا محققان تفاوت بین زنان و مردان در خصوص میزان ارتکاب خیانت به همسر را بسیار اندک ذکر کرده اند. شرر و همکاران 31 )3333( در پژوهشی به بررسی " تمایالت جنسی بر روی اینترنت از اکتشاف جنسی 3377 به بیان پاتولوژیک " آنها با بررسی کاربر اینترنی دریافتند که تقریبا 70 %این کاربرها میزان زمانی را که به پیگری های جنسی آنالین می پردازند پنهان نگه می دارند.به طور معنی داری مردان بیشتر از زنان یعنی 71 %به 61 %این پنهان کاری را گزارش کرده اندو 21 %پاسخگویان یک ساعت در هفته در تعقیب های جنسی آنالین وقت صرف میکنند در حالیکه همزمان با آنها %1 33 ساعت یا بیشتر از آن در چنین فعالیت هایی درگیر هستند. اگر فردی به صورت آفالین یا آنالین یک رابطه جنسی را شروع کند او معموال مدت طویلی حقیقت را از شریک جنسی اش پنهان نگاه خواهد داشت. در یک رابطه جنسی اینترنتی این تالش معموال نیازی برای خلوت بیشتر و پنهان کاری پیرامون استفاده از کامپیوتر را ایجاد خواهد کرد.کامپیوتر ممکن است از محل قابل رویت به گوشه ای خلوت انتقال داده شود یا یک فرد ممکن است رمز عبور خود را تغییر داده یا تمامی فعالیت های آنالین خود را مخفی نماید و اگر موقع آنالین بودن مزاحمت یا وقفه ای ایجاد شود آنها ممکن است با خشم و حاالت تدافعی واکنش نشان دهند. همچنین کوپر وهمکاران دریافتند که سه عامل اولیه وجود دارد که 17 Vaydrmn and drive 18 Scherrer et al. 9

23 عامل محرک تمایالت جنسی آنالین بوده و شروع جذابی برای تعقیب های جنسی محسوب می شود.اواینهارا موتورسه گانه نامیده واین عوامل شامل در دسترس بودن باصرفه بودن وناشناس بودن می باشد. دریگوتاس ساف استورم و جنتلیا ) ( به "بررسی انگیزه خیانت در دانشجویان بر اساس مدل سرمایه گذاری " پرداختند.مدل سرمایه گذاری تاثیر سه مولفه )احساس رضایتمندی از زندگی مشترک میزان سرمایه گذاری در روابط زناشویی و کیفیت رابطه با نفر دیگر ( را بر تعهد وپایبندی به همسر بررسی می کند.به اعتقاد آنها عواملی نظیر : عدم رضامندی زناشویی رابطه گرم و صمیمی با نفر دیگر کاهش سرمایه گذاری وتعهد زوجین نسبت به یکدیگر بیش از سایر عوامل امکان عهد شکنی ر روابط زناشویی را پیش بینی می کنند. بن فیلد و مک کیب ) 10 (" 1003 از 331 شرکت کننده زن خواستند احتمال انجام رفتار خیانت آمیز خود )نظیر بوسیدن برقراری روابط جنسی قرار مالقات عاشقانه ) را در 6 ماه آینده پیش بینی کنند و همچنین آنها چه میزان خود را در برابر خیانت کردن آسیب پذیر می دانند". یافته ها حاکی از آن بود که احتمال بی وفایی و خیانت با احساس تعهد همبستگی منفی و با حمایت اجتماعی و عدم رضایت زناشویی همبستگی مثبت داشت. 13 گالس )1001( در پژوهش خود با عنوان "اثرات خیانت بر زوجین " نشان داد که زوج ها پس از افشای خیانت افسردگی اضطراب واحساس طرد شدگی را تجربه می کنند.به عالوه خیانت همسر منجر به در هم شگستن فرضیات اساسی فرد در مورد زندگی زناشویی می شود که به تفکرات وسواس گونه نسبت به خیانت گوش به زنگی خشم و فالش بک خواهد انجامید.فرد پس از افشای خیانت همسرش جزئیات رابطه و وقایعی که به خیانت منجر شده را با حالت وسواسی در مغز خود مرور می 19 Drygvtas SAFF Storm and Jntlya 20 Ben Field and Mac compound 21 Glass 81

24 کند. کنترل و زیر نظر گرفتن همسر نیز یکی از اشکال رفتار وسواسی است. نشخوارهای فکری نیز توانایی کار کردن را از فرد سلب می کند. مالتبی لیرا وباربر 11 )1002( در مطالعه ای موردی به این نتیجه رسیدند که بین بخشش و دوجنبه از سالمت روانی یعنی عاطفه مثبت و رضایت از زندگی رابطه وجود دارد. همین طور شکست یا ناتوانی در بخشیدن خویش با افسردگی اضطراب بی اعتمادی عزت نفس پایین ودرون گرایی اجتماعی همبستگی مثبت معنی داری دارد. در حالیکه ناتوانی در بخشیدن دیگران با خصوصیات روان گسیختگی عدم محبوبیت اجتماعی از خود بیگانگی و عقاید گزند و آسیب همبستگی معنی داری دارد. مطالعه ارزک و النگ 11 )1005( با هدف " بررسی وییگی های شخصیتی افراد خیانتکار و غیر خیانتکار 12 بر اساس پرسشنامه پنج عاملی گلدبرگ )33330(" صورت گرفت.به اعتقاد آنها خصوصیات و ویژگیهای شخصیتی افراد تمایل آنها به تک همسری و تعهد به رابطه را تحت تاثیر قرار می دهد.302 نفر ( 25 مرد و 53 زن ) داوطلب شدند که ویژگی های شخصیتی خود و همسرشان را بر اساس پنج فاکتور ( برون گرایی توافق وظیفه شناسی ثبات عاطفی و باز بودن ) مورد ارزیابی قرار دهند. نتایج حاکی از آن بود که بین ویژگی های شخصیتی افراد خیانتکار و غیر خیانتکار بر حسب پنج عامل تفاوت معناداری وجود دارد. در ضمن بین برداشت هر فد از خود و همسرش )بر اساس پنج فاکتور ) تفاوت معناداری مشاهده شد. لواندسکی و آکرمن 15 )1006( در پژوهشی به بررسی اینکه " آیا قابلیت و آمادگی خیانت توسط مولفه های ارضای نیاز و گسترش خود قابل پیش بینی است " پرداختند. آنها با نمونه ای متشکل از 303 دانشجو )50 مرد و 53 زن ) به بررسی ابعاد تامین نیاز ( شامل : صمیمیت امنیت نیاز جنسی و روابط عاطفی ) و متغیرهای گسترش خود )شامل : رشد و شکوفایی شخصی یکپارچگی با همسر و توانایی 22 Maltby, Lyra and freight handlers 23 Uruzgan and Long 24 Goldberg 25 Lvandsky and Ackerman 88

25 بالقوه برای گسترش خود ) در احتمال پایبندی به همسر پرداختند.یافته ها نشان داد هنگامی که رابطه ای قادر به تامین و ارضای نیاز نباشد و قابلیت گسترش و رشد و شکوفایی شخصی را نداشته باشد احتمال خیانت و بی وفایی افزایش می یابد. میراندا و دراف 16 )1006( در تگزاس در تحقیق خوددریافتند که بین دینداری و حضور بیشتر در کلیسا و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد حضور بیشتر در کلیسا و دینداری می تواند از عوامل پیشگیری از گرایش به روابط فرازناشویی باشد. داس و کریستنس ( درپژوهشی دریافتند که آموزش مهارتهای ارتباطی بحث های صلح آمیز را موجب می شود و نسبت به بیشتر برنامه های درمانی و آموزشی استفاده شده در پیشگیری اولیه و ثانویه واز هم پاشیدگی و پریشانی زوجین موثرتر است. هالفورد وهمکاران 11 ) 1007 (در پژوهشی به بررسی ارتباط زوجین پرداختند.نتایج حاکی از آن بود که ارتباط موثر به حفظ ونگهداشتن وبهبود روابط زوجین کمک می کند. دوکان مورگان و دوکان ) ( در مطالعه ای به "بررسی دیدگاه های متفاوت زنان ومردان در 101 مورد خیانت اینترنتی " پرداختند شرکت کننده 22 عمل خاص از طریق اینترنت )مثال ابراز عشق به دوست اینترنتی ) را که به نوعی بیانگر بی وفایی به همسر بود از طریق دو پرسشنامه خیانت خود و خیانت همسر مورد بررسی قرار دادند.این یافته ها امکان توصیف خیانت اینترنتی را میسر ساخت.همچنین امکان پاسخ به این پرسش فراهم شد که آیا افراد اعمال خاصی را خیانت محسوب می کنند واگر پاسخ مثبت است انجام چه میزان از آن خیانت تلقی می شود نتایج نشان داد که افراد احتمال خیانت همسر را بیش از خیانت خود برآورد کردند.در ضمن افراد در ارتباطات اینترنتی بیشتر به دنبال اعمالی بودند که با هدف خاصی صورت می گرفت و کمتر به کارهای سطحی و بدون قصد ونیت می پرداختند وهمچنین زنان بیش از مردان خیانت اینترنتی همسر را آزار دهنده تلقی 26 Miranda and Draf 27 Dos and Krystns 28 Halford et al. 29 Morgan Duncan and Duncan 82

26 میکردند.زیرا زنان از خیانت عاطفی و مردان از خیانت جنسی همسر خود بیشتر آشفته و ناراحت می شوند. برند مارکی میلس و هادگس 10 )1007( در پژوهشی با عنوان " تفاوتهای جنسیتی در وقوع و شیوع خیانت " در نمونه ای متشکل از 521 نفر از دانشجویان به این نتیجه رسیدند که مردان در مقایسه با زنان بیشتر مرتکب خیانت می شوند.زنان بیش از مردان پس از بی وفایی و خیانت به همسر به منظور ایجاد روابط جدید به زندگی زناشویی قبلی خود خاتمه دادند و علت عدم پایبندی آنان احساس ناخشنودی و نارضایتی از روابط زناشویی بود. اشنایدر باکوم و گوردن 13 )1001( یک مدل سه مرحله ای را برای بهبود روابط زناشویی زوجین آسیب دیده از خیانت پیشنهاد کرده اند که این سه مرحله عبارتند از :3- رویارویی و مقابله با تاثیر اولیه 1- جستجوی چرایی 1- رسیدن به تصمیمی درست و آگاهانه درباره چگونگی عبور از این روابط نامشروع " این مدل بر اساس تئوری های" بخشش بین فردی" و"نحوه واکنش به عوامل آسیب زا میباشد و رویکردهای "بینش محور" و "شناختی رفتاری " را ترکیب کرده است. " 11 )1001( با عنوان پژوهش گواررو فاستر باکمن سبک ارتباطات زناشویی پس از افشاء خیانت همسر " نشان داد که بر خالف برخی تحقیقات قبلی تعهد عامل میانجی بین مولفه احساس رضایت وابستگی و رابطه زناشویی نبود و میزان وابستگی به همسر پیش بینی کننده بهتری نسبت به عامل تعهد بود و تاثیر مستقیم یا غیر مستقیمی بر الگوهای ارتباطی داشت.به عبارت دیگر افراد پس از بی وفایی و خیانت همسر بدون توجه به تعهد قبلی مجددا میزان تعهدخود به رابطه زناشویی را مورد ارزیابی قرار می دهند و مولفه های تشکیل دهنده تعهد )میزان رضایتمندی کیفیت ارتباط جدید و سرمایه گذاری بر رابطه زناشویی (مستقیما تحت تاثیر سبک ارتباطات زناشویی پس از افشاء خیانت و بی وفایی یکی از زوجین است. بدین معنی که پس از وقوع خیانت ارتباطات سازنده منجر به 30 Brand, Markey, Mills and Hadgs 31 Schneider, Bakvm and Gordon 32 Foster Gvarrv Bachmann 83

27 بازسازی رابطه ووفاداری می شود وبالعکس ارتباطات مخرب منجر به کاهش ارتباط انتقام گیری و فاصله گرفتن از یکدیگر می گردد.همچنین مشخص شد افرادی که عهد شکنی همسر را بسیار منفی و گناهی نابخشودنی تلقی کردند سبک ارتباطی مخرب و فاصله گرفتن از وی را در پیش گرفتند.اصالح و باز سازی رابطه پس از وقوع خیانت و بی وفایی یکی از زوجین امری ساده و آسان نیست ولی عوامل احساس رضایت و سرمایه گذاری بر روابط زناشویی و ارتباط ضعیف با نفر دیگر در کمک به افراد جهت برقراری و ایجاد روابط سازنده تر پس از افشاء خیانت همسر بسیار تاثیر گذار است. هال فینکام و فالس استیوارت 11 )1001( در پژوهشی با عنوان " رفتارهای جنسی پر خطر در مردان متاهل الکلی" 150 نفر از مردان متاهل الکلی و غیر الکلی که دارای روابط نامشروع بودند را مورد مقایسه قرار دادند. نتایج نشان داد تعداد دفعاتی که مردان الکلی )32 بار ) در سال گئشته مرتکب خیانت شده بودند بطور چشمگیری بیش از مردان غیر الکلی )2 بار( بود. همچنین زنان مردان الکلی بدلیل رفتارهای جنسی خطرناک همسرانشان در معرض خطر بیماری های مقاربتی قرار داشتند. 12 واگهان ) 1001 (از طریق وب سایت خود به تحقیقی در مورد زنان آسیب دیده از خیانت های زناشویی پرداخت.دراین بررسی 3011 زن که همسرانشان روابط جنسی نامشروع داشتند شرکت نمودند.به منظور جمع آوری اطالعات جمعیت شناختی آزمودنی ها وضعیت فعلی تاهل آنها و داشتن فرزند همه شرکت کننده ها به 15 سئوال چند گزینه ای درباره جنبه های مختلف این تجربه نامطبوع پاسخ دادند.اطالعات حاصل از این بررسی نه تنها برای درمانگرانی که درزمینه خیانت فعالیت دارند.بلکه برای افرادی که هم اکنون با مشکل خیانت همسران خود مواجه اند نیز مفید خواهد بود.اهداف اولیه تحقیق شامل : کشف عوامل دخیل در احتمال حفظ روابط زناشویی زوجین وتعیین عوامل موثر در زمینه احتمال التیام یافتن همسر آسیب دیده بود. یافته ها حاکی از آن بود که میزان بحث و گفتگو زوجین در مورد مساله خیانت ومیزان پاسخگویی همسر خیانتکار رابطه معناداری با کیفیت رابطه زناشویی و التیام یافتن همسر زخم خورده داشت. سایر نتایج به شرح ذیل می باشد.ازبین 33 Hall, Fynkam and Fals Stewart 34 And if 84

28 زوجهایی که به بازسازی رابطه خود پرداختند ومتاهل ماندند 16 %به همه سئواالت 13 %به برخی سئواالت همسر پاسخ دادند و 53 %از پاسخگویی به سئواالت امتناع کردند. به عبارتی پاسخگویی به سئواالت همسر زخم خورده وگفتگودرمورد جزئیات موضوع احتمال احیای زندگی مشترک وپیشگیری از خطرات احتمالی خیانت مجدد را افزایش می دهد به اعتقاد واگهان هیچ چیز بدتر از ندانستن نیست. فونگ ونگ و تام 15 )1003( در پژوهشی با عنوان " خیانت رانندگان کامیون )331 نفر ) مسیر هنگ کنگ چین " به این نتیجه رسیدند که بین خیانت مردان و نوع شغل رابطه معناداری مشاهده شده به عبارتی احتمال خیانت در مردانی که از روابط زناشویی خود ناراضی هستند بیشتر است. دیویس وگلد ) ( در پژوهشی به بررسی همدلی اسنادهای ثابت ورابطه بین ندامت همسر وبخشش پرداختند.به اعتقاد آنها اگرچه عذرخواهی واظهار ندامت وپشیمانی همسر فرآیند بخشش را تسهیل می کند ولی دیدگاه های متفاوتی در این زمینه وجود دارد. در یک دیدگاه همدلی بین متغیرهای عذرخواهی وبخشش نقش میانجی را ایفا می کند در حالیکه طبق نظریه اسناد ارتباط بین عذرخواهی وبخشش به بهترین وجه توسط ثبات رفتاری تبیین می شود. هردو مدل همدلی واسنادازحمایتهای تجربی قابل مالحظه ای برخوردارند. دیویس وگلد )1033( ضمن تلفیق این دو رویکرد به این نتیجه رسیدند که پشیمانی وندامت همسر باعث کاهش اسنادهای ثابت و پایداری رفتار وافزایش همدلی و بخشش می گردد. بدین صورت که در تاثیر احساس ندامت بر همدلی اسنادهای ثابت نقش میانجی را ایفا کرده ودر تاثیر اسنادهای ثابت بر بخشش همدلی میانجیگری می نماید. یافته های پژوهش رابطه بین اسنادهای ثابت و همدلی را نشان می دهد که بیانگر مدل یکپارچه ای از عذرخواهی احساس پشیمانی و بخشش است. 35 Fong, Wong and Tom 36 Davis Vgld 85

29 ریچارد و میلر و شان )1031 ) در تحقیقی ( با بررسی زوج شهری متاهل ) در نیویورک دریافتند :که تعارضات زناشویی در کشور تایوان جزء شایع ترین مشکالت می باشد واین تعارضات زناشویی عبارتند از : ارتباطات قدرت در مبارزات انتظارات غیر واقعی تعارض مدیریت ومشکالت جنسی که می توانند بر رضایت زناشویی اثر منفی بگذارند وارتباطات تعهد صمیمیت و عاطفی را خدشه دار کند ویک عامل خطر برای مسائل روحی و جسمی زوجین باشد تحقیقات انجام شده در زمینه خیانت و روابط فرازناشویی در داخل کشور: علیایی زند در پژوهش ) 3111 (با عنوان " عوامل زمینه ساز تن دادن زنان به روسپیگری" که با 327 زن روسپی در ایران انجام داد نکته قابل تاملی که وجود دارد آن است که در این تحقیق مقایسه شرایط زندگی زنان روسپی تا قبل از ورود به دنیای روسپیگری با شرایط زندگی زنان غیر روسپی انجام شد.ونتایج نشان داد که به علت فضای نامساعد خانواده بسیاری از دختران تن به ازدواج های مصلحتی داده اند و 16/5 %از آنها از خانه فرار کرده اندوحداکثر به فاصله 21 ساعت به دنیای روسپیگری پا نهاده اند. و درفرایند زندگی خانوادگی خود نیز به کرات قبح شکنی نموده اند ودر نهایت فروپاشی نهاد خانواده برای بسیاری از زنان روسپی عاملی می باشد که آنان به روسپیگری روی بیاورند.ودلیل این روسپیگری را جامعه می دانند جامعه ای که در آن تبیعض واسطه گری و داللی غوغا می کند.جامعه ای که در آن دانه ریز ها با بهای اندکی خریداری می شوند و دانه درشت ها با قیمتی به مراتب باالتر واین قیمت ارزش ها شرافت ها و تمامی هستی انسان هاست پژوهش کیفی زندی پور و همکاران ( ) که بر روی 10 نفر انجام شد "به بررسی بخشش درفرایند سازگاری با خیانت همسر و اندیشه های اسالمی پرداختند. " نتایج نشان داد اگر چه در ایران 37 Richard and Sean Miller 86

30 تحت شرایط خاصی )متعه ( رابطه مرد با زن دیگر را خیانت محسوب نمی کند اما فرد وقتی با پیمان شکنی همسر روبرو می شود همین مراحل عاطفی روانی را طی می کند. محمدی و همکاران )3115 ) در پژوهشی باعنوان " تاثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج رضایت زناشویی و طالق " روی نوجوانان سال تهرانی با استفاده از نمونه گیری خوشه ای از مناطق 11 گانه شهر تهران انجام دادند نشان دادند که 17 %پسران بیش از دختران به چنین روابط گرایش دارند 62 %مذهب نقش پیشگیری داردو 71 %از این افراد رفتارهای جنسی نیز داشته اند. خانم شیردل ) 3115 (در پژوهشی با عنوان "عوامل گرایش زنان و مردان متاهل به رابطه ی نامشروع جنسی " نتیجه گرفت که مردان بیش از زنان به رابطه ی نامشروع گرایش دارند و مهمترین عامل در گرایش آن ها به رابطه ی نامشروع انگیزه هیجانات جنسی نارضایتی از روابط عاطفی و عدم توانایی در حل تعارضات زناشویی است. سفیری )3115( درمطالعه موردی خود بر روی زنان شهر تهران با عنوان "اعتماد به همسردر زمینه روابط جنسی و عوامل موثر بر آن " که بدین منظور با استفاده از روش پیمایشی و تهیه پرسشنامه داده ها گردآوری شدند. حجم نمونه 110 نفر بوده است و از روش نمونه گیری چند مرحله ای )طبقه ای و تصادفی سیستماتیک( استفاده شده است.پردازش داده ها در سه سطح توصیف تحلیل دو متغیره و تحلیل چند متغیره و تحلیل مسیر انجام شد. برای سنجش میزان اعتماد به همسر از شاخص های صداقت صراحت وفاداری حسن ظن احساس امنیت و احساس رضایت عاطفی استفاده شد. سپس روایی و پایایی این شاخص ها تایید شد. عواملی که با اعتماد به همسر در رابطه قرار گرفتند عبارت بودند از: ویژگی های فردی و همسر و روابط متقابل و زندگی مشترک یافته ها نشان داد که توزیع نمرات اعتماد به همسر پاسخ گویان در حدود نیمی کمتر از میانگین بود و رابطه معنادار بین متغیرهای پیشینه خانوادگی اعتماد بنیادین نوع دوستان همسر زیبایی همسر اقتدار در خانواده شیوه گزینش همسر میزان پایبندی به تعهدات و انتظارات معاشرت پذیری مجاب سازی احساس 87

31 تعلق میزان دلبستگی همسر نسبت به خانواده فداکاری نظم و پیش بینی پذیری رفتار همسر همه جانبه بودن روابط تقسیم کار خانگی میزان شناخت همسر و مدت زمان تعامل روزانه با میزان اعتماد به همسر وجود دارد. سایر متغیرهای مستقل رابطه معناداری با میزان اعتماد به همسر نشان ندادند. کاوه )3117( در پژوهشی با عنوان " بررسی میزان شیوع بی وفایی و خیانت در زوجین شهر تهران با نمونه ای متشکل از 100 نفر از خانم های متاهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره به این نتیجه رسید که %21 خانم ها شواهد و مدارکی دال بر ارتباط برقرار کردن همسرانشان با خانم دیگری را مالحظه کرده بودند. و 17 %از شوهران رابطه جنسی با فردی از جنس مخالف غیر از همسر را داشته اند. سهرابی و همکاران ) 3117 (در پژوهشی با عنوان " بررسی رابطه بین سبک دلبستگی و روابط جنسی فرازناشویی در بین زنان بازداشت شده در مرکز مبارزه با مفاسد اجتماعی شهر تهران"انجام داد.به منظور رسیدن به اهداف پژوهش ابتدا 55 نفر از زنان متاهلی که به علت داشتن روابط نامشروع در مرکز مبارزه با مفاسد اجتماعی شهر تهران بازداشت شده بودند با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. گروه کنترل نیز شامل 70 نفر از زنانی که روابط فرازناشویی نداشتند با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.هر دو گروه پرسشنامه سبک دلبستگی بزرگساالن هازان و شیور را پر کردند. برای تجزیه و تحلیل داده ها عالوه بر محاسبه فراوانی درصد فراوانی میانگین و نمودارهای مربوطه از آزمون خی دو و ضریب فای و کرایمر استفاده شد.نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین سبک دلبستگی ناایمن وروابط فرازناشویی رابطه وجود دارد و زنانی که سبک دلبستگی ناایمن خصوصا سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی دارند روابط فرازناشویی بیشتری دارند. عالوه بر این مشخص شد که بین میزان تحصیالت و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. به این معنی که میزان روابط فرازناشویی در میان زنان با تحصیالت پایین بیشتر است. " نوابی نژاد وهمکاران ( 3113( در پژوهشی باعنوان اثر بخشی آموزش مقابله با تفکر قطعی نگربربهبود روابط شهر تهران تعداد 53 نفر از زنان با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب وبه دو گروه آزمایش ) 13 نفر ) و گروه کنترل )10 نفر( تقسیم زناشویی زنان " که بدین منظور ازمیان زنان شرکت 81

32 3/5 مهندسی سازه پردازی شدند.گروه آزمایش طی 1 جلسه ساعته تحت آموزش مقابله با تفکر قطعی نگر قرار گرفت.نتایج نشان داد که آموزش مقابله با تفکر قطعی نگر بر بهبود روابط زناشویی موثر است وموجب ارتقای روابط زناشویی آزمودنی ها می شود. مومنی و شعاع کاظمی )3113( در پژوهشی با عنوان " بررسی تاثیر روان درمانی زوجینی بر بهبود کیفیت زندگی زوجین آسیب دیده از خیانت های زناشویی " 30 زوج خیانت دیده را با استفاده از پرسشنامه سنجش خیانت واگهان )1001( برگرفته از) لوسترمن و داهرتی و پرسشنامه کیفیت زندگی مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که جلسات روان درمانی بر بهبود کیفیت زندگی زوجین آسیب دیده از خیانت های زناشویی تاثیر گذار بوده است. رضایی ) 3130 (در پژوهشی با عنوان " رابطه بین ویژگی های شخصیتی و سبک دلبستگی با تمایل به روابط فرازناشویی در زوجین "که بدین منظور 301 نفر ) 66 زن 22 مرد(از کسانی که به دلیل داشتن روابط فرازناشویی به مراکز مشاوره ای که تحت پوشش بهزیستی و سازمان نظام روانشناسی ومشاوره وسازمان ملی جوانان مراجعه کرده بودند پرسشنامه ها را پاسخ دادند. به منظورسنجش خیانت از پرسشنامه دریگوتاس و همکاران 11 )3333( استفاده گردید و به منظور سنجش ویژگی های شخصیتی وسبک دلبستگی از پرسشنامه 5 عاملی نئو) 60 سوالی کوتاه (وسبک دلبستگی هازن و شیور 13 ) 3331 (استفاده گردید.در بررسی نتایج زمانی که رابطه بین ابعاد روابط فرازناشویی )شناختی عاطفی جنسی ) بررسی شد.سبک دلبستگی اجتنابی با بعد شناختی همچنین اضطرابی دوسوگرا با بعد جنسی با تمایل به روابط فرازناشویی رابطه معنادار و مثبتی بدست آمد. وهمچنین نتایج نشان داد که بین سبک دلبستگی اجتنابی و ویژگی برونگرایی و گشودگی با تمایل به روابط فرازناشویی رابطه مثبت معناداری وجود داشت درحالی که عامل باوجدان بودن با تمایل به روابط فرازناشویی رابطه منفی دارد اما رابطه معناداری بدست نیامد. وهمچنین بین زنان و مردان از لحاظ تمایل به روابط فرازناشویی و ابعاد آن تفاوت معناداری پیدا نشد. 38 Drygvtas et al. 39 Hazan and Shaver 89

33 اکبری وهمکاران )3130( پژوهشی را با هدف "مقایسه سبکهای دلبستگی در مردان متاهل با روابط فرازناشویی وفاقد روابط فرازناشویی در شهر شیراز " انجام دادند بدین منظور تعداد 10 مرد )20 مرد دارای روابط فرازناشویی و 20 مرد فاقد روابط زناشویی ) رابه روش گلوله برفی انتخاب نمودند ومورد آزمایش قرار دادند.در این تحقیق نتیجه گرفتند که تفاوت معناداری بین افرادی که سبک دلبستگی ایمن وافرادی که سبک دلبستگی اجتنابی دارند در داشتن ویا نداشتن روابط فرازناشویی وجود دارد. افرادی که سبک دلبستگی ایمن دارن کمتر از افرادی که سبک دلبستگی اجتنابی دارند وارد روابط فرازناشویی می شوند. عابدی تهرانی و همکاران )3130( در پژوهشی توصیفی تحلیلی باعنوان "تاثیر رسانه در گسترش مصادیق بی بند و باری )فرار از خانه وروابط جنسی نامشروع وراه حل های آن " نتایج نشان داد که رسانه بخصوص اینترنت و ماهواره به دلیل ارزان و در دسترس بودن قانونی بودن و ناشناخته ماندن هویت می تواند با ایجاد ارزش ها و هنجارهای جدید نقش بسزایی را در ایجاد انحرافات از جمله روابط جنسی نامشروع و اعتیاد جنسی داشته باشد.باگسترش رسانه جمعی که محدود به مرزنیست و دولت ها بر آن تسلطی ندارند نقش بسزایی در گسترش مصادیقی از بی بند وباری از جمله فرار از خانه و روابط جنسی نامشروع باشد و آن را افزایش دهد و نقش انحرافات رسانه بیش از نقش جرم زایی آن می باشد. زرییان )3130( در پژوهشی به بررسی مطالعات تجربی دهه های گذشته از سراسر جهان که به منظورارزیابی آنچه که محققان در مورد مسئله خیانت انجام داده اند و شناسایی شکاف در ادبیات بود پرداخت که در آن بیشترموارد مورد نیاز تحقیق که در هشت گروه دانش قرار داشت وشامل : 3 ) انواع خیانت ) 1 جنسیت وتفاوت در خیانت ) 1 سطح آموزش و پرورش و خیانت ) 2 اثر ژنتیک در خیانت ) شخصیت وخیانت 6 ) دلیل خیانت 7 ( پیامدهای خیانت ) خیانت و درمان. مورد مطالعه قرار 1 5 گرفت.نتایج حاصل نشان داد که همسر بی وفا مضطرب تر از همسری است که در بی وفایی درگیر 21

34 نمی باشد و هر دو طرف دارای پیشرفت های مشابهی در درمان می باشند.وهمچنین مطالعات اخیر در مورد درمان و خیانت مورد مطالعه طراحی وپیدا کردن گام به گام مراحل بهبود از خیانت است رویکرد بخشش برای کمک به زوج ها اولین مرحله از درمان مقابله با نفوذ از خیانت بود.وگام دوم را که معانی و چارچوب خیانت است را پوشش می دهد ومرحله سوم کمک می کند زن و شوهر پس از خیانت کامال درمان شوند. ترابیان و همکاران )3133( درپژوهشی با عنوان " بررسی مقایسه ای ویژگی های شخصیت و سبک دلبستگی همسران بی وفا خیانت دیده و عادی"بدین منظور 137 نفر) 127 زن و 350 مرد متاهل( برای مطالعه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده از پرسشنامه های شخصیت نئو فرم کوتاه )60 سوالی( و سبک دلبستگی بزرگساالن استفاده شد. داده های به دست آمده از طریق روش تحلیل واریانس یک راهه آزمون تی مستقل بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که زنان خیانت دیده )دادگاه( در روان رنجوری و زنان خیانت دیده )مراکز مشاوره( در وجدان گرایی تفاوت معناداری نسبت به زنان عادی نشان داده اند اضطراب و اجتناب دلبستگی زنان خیانت دیده دادگاه با زنان مراکز مشاوره تفاوت معناداری نشان داده است. مردان بی وفا و مردان عادی نیز تفاوت معناداری در روان رنجوری وجدان گرایی اضطراب و اجتناب دلبستگی نشان داده اند. عبدی و همکاران )3133( درپژوهشی با عنوان " بررسی سبک دلبستگی و رضایت زناشویی افراد متاهل درگیر خیانت اینترنتی" به این منظور پرسشنامه سبک دلبستگی هازان و شیور و نیز پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ 20 بر روی یک وب سایت اینترنتی قرار گرفت که به همین منظور طراحی شده بود و 323 کاربر ایرانی متاهل که در سایت ها و اتاق های گفتگوی فارسی زبان عضویت داشتند از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و در این مطالعه شرکت کردند. برای تحلیل داده های پژوهش از شاخص های آماری و نیز ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که خیانت اینترنتی با سبک دلبستگی ایمن همبستگی منفی داردو با سبک های دلبستگی اجتنابی - دوسوگراهمبستگی مثبت وجود دارد. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که بین رضایت 40 Enrich 28

35 زناشویی افراد با خیانت اینترنتی در آن ها ارتباط معناداری وجود نداشت و اکثریت افراد شرکت کننده سطح رضایت زناشویی متوسطی داشتند. نتایج این مطالعه نشان داد که سبک های دلبستگی اجتنابی و دوسوگرا می توانند به عنوان عوامل پیش بینی مناسبی برای احتمال درگیر شدن افراد در روابط فرا زناشویی اینترنتی در نظر گرفته شوند. همچنین می توان چنین استنباط کرد که رضایت زناشویی به عنوان یک مولفه بین فردی ارتباط چندانی با برقراری روابط فرازناشویی اینترنتی در میان افراد متاهل ندارد. شریفی و همکاران )3133( در پژوهشی توصیفی با عنوان "رابطه طرح واره های عشق و توجیه روابط فرازناشویی در زنان متاهل شهر اصفهان " از 150 نفر از زنان متاهل که به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند وآنهاازافرادی که مراجعه کننده به مراکز مشاوره و فرهنگسراهای شهر اصفهان بودند انتخاب شدند ومقیاس طرح واره عشق و همچنین مقیاس توجیه روابط فرازناشویی را تکمیل نمودند.برای تحلیل داده از واریانس چند متغیره و آزمون تعقیبی استفاده شد. نتایج حاصله نشان داد که بین طرح واره های عشق و توجیه روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. و رابطه بین طرح واره های عشق و اقسام توجیه خیانت های زناشویی به عنوان عوامل فردی موثر در روابط فرازناشویی مورد تایید قرار می گیرد. به طور کلی طرح واره عشق ایمن کمترین میزان رابطه را تایید کرد. 22

36 2-2 تئوری های مختلف در زمینه خیانت و روابط فرازناشویی : نظریه های کالن : نظریه آسیب شناسی اجتماعی: نظریه آسیب شناسی براساس این نظریه در یک نظام اجتماعی هنگامی که یک رفتار به گونه ای چشم گیر با هنجارهای اجتماعی اختالف پیدا می کند و مورد کیفر واقع می شود به آسیب اجتماعی ملقب می شود. نظریه آسیب اجتماعی از منظر مقایسه ای ارگانیک مدعی است همان طور که بیماری مسئله ای تهدید کننده برای بدن می باشد به همان ترتیب نیز مسائل اجتماعی کارکرد بهنجار جامعه را مورد تهدید یا اخالل قرار می دهند. به همین دلیل پیروان این نظریه مسائل اجتماعی را ناشی از عملکرد افرادی می دانند که ذاتا بیمار تشخیص داده می شوند.از این رو در دیدگاه آسیب شناسی این بیماران به صفاتی چون : معلول بزهکار و انگل جامعه منتسب می شوند و تشریح عملکرد نارسای آنها نیز در قالب الگوی پزشکی صورت می گیرد. البته پیروان این نظریه بیش تر از آنچه بر نقش نهادها و ساخت های اجتماعی در بروز مسائل اجتماعی توجه داشته باشند به نقش اشخاص توجه می کنند.اما با وجود این که آسیب شناسان قدیمی تر معتقد بودند که بیماری در وجود خود بیمار قرار دارد رفته رفته آسیب شناسان جدید با دیدی انسانی تر ادعا کردند که بیماری متاثر از محیط است و نهادها و ساخت های بیمار را مسئله ساز معرفی کردند. در نهایت هم آسیب شناسان اولیه و هم آسیب شناسان جدید با دیدی داروینیستی مدعی شدند که بیمار از کار می افتد و می میرد ولی قوی باقی می ماند و این در حالی است که منحرف ذاتا ناقص معلول و بزهکار است. برخی از طرفداران محافظه کار این نظریه نیز اعتقاد دارند که نظریه آسیب شناسی با تبیین علل نقصان برنامه های رفاه اجتماعی از حیث تاثیر بر بروز انحراف به رشد برنامه های رفاه اجتماعی و پیدایش رشته مددکاری اجتماعی یاری فراوان رسانیده است زیرا رفاه بهینه متضمن ارائه خدمات توسط موسسات به افرادی است که نیازهای آنان کامال توسط نظام بازار رفع نشده و به عالوه حداقل رفاه برای بخشی از مصرف کنندگان متضرر در بازار باید تضمین شود تا زمینه انحراف حذف شود. به 23

37 هر تقدیر اگرچه آسیب شناسان اولیه با خوش بینی معتقد به غلبه نیکی بر بدی و تداوم حیات سالم ترین و اخالقی ترین انسانها بودند اما آسیب شناسان جدید با بدبینی به امکان تخریب کل جامعه توسط گستردگی و ریشه داری این مسئله در صورت عدم کنترل به موقع آن می اندیشند. )کاوه 3133 صص ( نظریه کنترل شخصی: کاپلن و رلکس 23 در نظریه ی" کنترل شخصی" معتقدند که بازدارنده یاکنترلهای درونی برای نظارت بر"خود "شخص ارجاع داده می شوند خود انگاره خود پنداره خود ادراکی از مولفه هی تواناییهای درونی است که زمینه را فراهم می سازند تا فرد خودش را به عنوان فردی مسئول درک نموده و مسئوالنه عمل کند ودر نتیجه مرتکب رفتار انحرافی نشود سطح باالی اهداف و آرمانها و آرزوهای هماهنگ و همخوان با ارزشها و قوانین جامعه از عوامل بازدارنده بزهکاری و جرم است این عوامل در کمک به افراد به منظور پرهیز از تخطی از قوانین عمل می کنند تاکید بر فرا خود به عنوان عامل کنترل تمایالت غریزی یا نهاد که در نظریه ی روانکاوی زیگموند فروید 21 مطرح شده در درک بزهکاری و جرم و کنترل آنها قابل توجه است زیرا در مطالعه تجربیات اولیه جامعه پذیری در کودکان می تواند موثر واقع شود نظریه پردازان کنترل شخصی برای عوامل درونی نظیر احساسات شخصی وسواس خودپنداره ناکامی و اعتماد به نفس بیش از عوامل اجتماعی اهمیت قائل هستند آنان بر این باورند که همچنان که فشارهای خارجی نظیر فقر بیکاری شرایط زندگی تبیض نژادی قومیت خرده فرهنگها و جذابیت رسانه ها می تواند در کاهش کنترل افراد در گرایش به رفتار بزهکارانه و مجرمانه موثر واقع شوند فشارهای درونی مانند تنشها لذت جویی های آنی احساس بی کفایتی ترسها و ضایعات مغزی نیز در این زمینه موثرند.از میان متغیر های درونی بر خود پنداره تاکید بیشتری دارند آنان معتقدند که صرف نظر از عوامل اجتماعی تصور مثبت فرد از خودش به عنوان یک نیروی کنترل 41 Kaplan and Rlks 42 Sigmund Freud 24

38 درونی در مقابل فشارها و عواملی که می خواهند فرد را به سوی رفتار بزهکارانه و مجرمانه سوق دهند عمل می نماید فردی که خود پنداره مثبت دارد و به منظور تایید خود حرکت می کند معموال اعتماد به نفس باالیی داشته و از موفقیت بیشتری در زندگی برخوردار است و کمتر برای دستیابی به اهدافش از راههای غیر قانونی استفاده می کند در مقابل فردی که خود پنداره پایین دارد از زندگی ناخشنود است با اضطراب زندگی می کند و در راستای رشد و موفقیت زندگی نمی کند افراد با خود پنداره منفی در دوست یابی و حفظ روابط دوستی زیاد موفق نبوده و به لحاظ اخالقی بیشتر در معرض انحرافات اجتماعی هستند خود پنداره منفی موجب می شود که فرد در برابر انتقادها حساسیت نابخردانه نشان دهد فردی که خود پنداره منفی دارد معموال در مورد هویت خود احساس خطر می کند قدرت پذیرش خود را نداشته و به انکار خود می پردازد و از زندگی در خانواده مدرسه و اجتماع احساس عدم موفقیت و شکست نموده و برای جبران مشکالت خود مرتکب رفتار مجرانه و بزهکارانه می شود. )احمدی 3112 ص 17-11( نظریه راسل: برتراند راسل 21 ) ( در نظریات خود پیرامون روابط زناشویی و مسائل جنسی معتقد است " هر آنقدر که تمایالت جنسی را بیشتر دچار احتقان و خفقان کنند قدرت تمایالت جنسی شدیدتر خواهد شد و %30 انگیزه خواندن و دیدن مطالب و عکس های رکیکی که با امور جنسی مرتبط است نتیجه منع اخالقیون از دیدن آنها است و %30 بقیه امر جسمانی است که ممکن است در اثر وضعیت قانون تغییر حالت پیدا کند و به صورت دیگری تجلی یابد که سبب شود انسان برداشتی کافی از مسائل جنسی نداشته باشد. )فراهانی ( )مطهری 3151 ص 31) 43 Bertrand Russell 25

39 تئوری برچسب )انگ زنی (: این تئوری را گاهی نگرش روی کرد واکنش جامعتی به انحرافات نیز می نامند. برای بار نخست 22 "ادوین م.لمرت و"هواردس.بکر آن را فرمول بندی کردند.به نظر "بکر" گروه های جامعوی با تدوین قواعد و قوانین و اعمال آنها به برخی از افراد موجب پیدایش رفتارانحرافی شده ناقضان قانون رابرچسب یاانگ "ناخودی غریبه" "خارجی" می زنند بنابراین تئوری روی پرسش زیر تمرکز می یابد : فراشدهای که موجب می شوند برخی از مردم به برخی دیگر هویت منحرف بدهند وآنان را وادار به ارتکاب اعمال انحرافی بکنند کدام هستند "لمرت"انحراف را به دو دسته تقسیم می کند :انحراف اولیه و انحراف ثانویه.انحراف اولیه نخستین رفتار منجر به قانون شکنی است که گاهی در پیامد آن نخستین انگ بزهکار مجرم روانی مرتد به شخص خاطی توسط پلیس یا مقامات رسمی زده می شود. انحراف ثانوی انحرافی است که در واکنش به انگ زنی مردم از شخص انگ خورده سر می زند. تئوری انگ زنی با تاکید روی مساله کلیدی مربوط به نحوه ی تکوین حرف انحرافی درباره ی ریشه ها و خاستگاه انحراف اولیه و تفاوت نرخ انحراف برحسب گروه ها مسکوت است. در صورتی که این مسائل برای تئوری های تشکالت متمایز وآنومی از نکات اصلی شمرده می شوند.یکی از پیشگامان تئوری انگ زنی متذکر می شود به هنگامی که توجهات به باال و پایین رفتن اخالقیات و تغییر در تعریف انحراف معطوف می شود تئوری انگ زنی توان تبیین خود را از دست می دهد.)شیخاوندی 3173 ص 32( نظریه بی سازمانی اجتماعی: دورکیم و پارک و برگس ومرتن و پارسونز 25 معتقد به "نظریه ی بی سازمانی اجتماعی "هستند این صاحب نظران معتقدند که همبستگی معناداری را میان رفتار انحرافی و عواملی چون سن جنس 44 Edwin M..lmrt and "Hvards.bkr 45 Durkheim and Parsons Park and Burgess Vmrtn 26

40 تراکم و رشد جمعیت شهر نشینی و مذهب می توان نشان داد.به اعتقاد این نظریه پردازان عوامل اجتماعی افراد را کنترل می کنند ولی هنگامی که این عوامل بی ثبات می شوند افراد توان کمتری برای کنترل رفتار خود دارند و فقدان ثبات در ساختار اجتماعی رفتار انحرافی را به همراه خواهد داشت. مرتن در این باره می نویسد :رفتاری که از نظر اجتماعی منحرف است همان قدر محصول ساختار اجتماعی است که رفتار همسو و هم خوان با هنجارهای اجتماعی. به طور کلی اساس این نظریه ها آن است که برخی اجتماعات به خاطر اختالل در فرآیند های رسمی کنترل اجتماعی قادر به خود تنظیمی موثر نیستند. این شرایط منجر به مختل شدن ساختار سازمانی محله می شود که سست شدن پیوندهای ساکنان نسبت به همدیگر و نسبت به اجتماع را به دنبال خواهد داشت.در نتیجه برخی ساکنان به طور طوالنی مدت از کنترل های اجتماعی هنجاری پیروی نخواهند کرد زیرا این اجتماعات بی سازمان قادر به درک ارزشهای مشترک ساکنان و حل مسائل مختلف نیستند. به این دلیل که آنها نمی توانند وفاق مربوط به ارزش ها هنجارها نقش ها و یا توافقات سلسه مراتبی را در میان اعضایشان ایجاد دا حفظ کنند. نظریه های بی سازمانی اجتماعی جامعه را یک نظام پیچیده و پویا می داند که بخش های مختلف آن از طریق قواعد و مقررات اجتماعی با یکدیگر هماهنگ و منظم می شوند و هنگامی که مسئله ای یک بخش از نظام را تغییر می دهد سایر بخش های آن نیز باید خود را با آن بخش هماهنگ و سازگار کنند. از نگاه این نظریه مسائل اجتماعی محصول در هم ریختگی سازمان اجتماعی و فرهنگی است چنان که طالق جنایت جنگ و خودکشی انحرافات جنسی اعتیاد و الکلیسم وسایر مسائل اجتماعی از این نگاه برآیند گسیختگی مناسبات هنجارین مردمی است که جامعه ثبات و استمرار خود را مدیون آنهاست. به سخن دیگر اشکال گوناگون نابهنجاری نتیجه دگرگونی و گسیختگی قوانین نظام بخش و سازمان دهنده ای است که قبال وجود داشته اند.نظریه های بی سازمانی اجتماعی کاهش کارآیی نهاد های اجتماعی مانند خانواده و تضعیف تقید های خویشاوندی به عنوان نیروهای غیر رسمی کنترل اجتماعی همچنین کاهش انسجام سنتی اجتماعی که پی آمد رشد سریع صنعتی شدن شهر نشینی و مهاجرت فزاینده به سوی حوزه های شهری است را باعث افزایش جرایمی همچون :قتل سرقت انحرافات جنسی و اعتیاد می داند. 27

41 همچنین این نظریه ها قریب به اتفاق مسائل اجتماعی را محصول انهدام سنن تعارض قواعد اجتماعی فقدان قواعد متنوع رفتاری در سطح جامعه تضاد فرهنگی بی هنجاری ضعف قوانین و ناهماهنگی نهادها و مناسبات اجتماعی که در نتیجه تغییرات سریع اجتماعی و برهم زننده ی تعادل آن به وجود آمده است و باعث احساس ناکامی در افراد و انهدام کنترل اجتماعی می شود می داند پیروان نظریه های بی سازمانی اجتماعی راه حل مسائل اجتماعی را در ایجاد قوانین کارآمد یا کاهش سرعت تغییرات اجتماعی در راستای احیای هماهنگی پیشین نظام اجتماعی خالصه می کنند. به اعتقاد آنان راه حل بزهکاری عبارت است از :ایجاد و تقویت قواعد اجتماعی مناسب صریح قابل اجرا وسازگار برای کنترل وضعیت ها از طریق هماهنگ سازی رفتار مردم و نظام که در پرتو ارزیابی و تعدیل دائمی قواعد مزبور همواره در راه رفع نیازهای انسانی جامعه گام نهاده و رفع کننده نیاز بزهکاری می شود. مهم ترین ایرادات وارد شده به این نظریه آن است که بیش تر به توسعه تبیین های نظری انحراف پرداخته اند تا به اصالح اجتماعی و اغلب به فقدان روحیه جمعی در مسائل حوزه های حاشیه شهری اشاره دارند )کاوه 3133 صص ( نظریه انحراف رفتاری: نظریه انحراف رفتاری یکی از رایج ترین نظریه ها در جامعه شناسی می باشد و به خاطر تاکید بر این نکته که انحراف نوعی رفتار بهنجار می باشد از وجهی کارکردی برخوردار است. پیروان این نظریه به دنبال تبیین آن هستند که چرا برخی از مردم انحراف را می آموزند در حالیکه دیگران "هم نوایی" را پیشه می کنند. آنها مدعی هستند که مسئله اجتماعی نتیجه سرپیچی از هنجارهای مقبول در جامعه ای معین است. نظریه پردازان انحراف رفتاری استدالل می کنند که برخی افراد رفتارهای انحرافی را در قالب دو فرآیند یاد می گیرند :اول در نتیجه فرصت های محدود آموختن رفتار مرسوم و دوم از طریق افزایش آموختن شیوه های انحرافی.از این چشم انداز جامعه پذیری نامناسب غلبه یادگیری الگوهای نا هم نوایی بر الگوهای هم نوایی فاصله میان اهداف با ابزارهای فرهنگی و اجتماعی 21

42 همچنین وجود خرده فرهنگ های بزهکاری در جامعه از جمله شرایط زمینه ساز برای بروز بزهکاری نوجوانان به شمار می آیند. که صدمات مادی و معنوی را برای نوجوانان به دنبال دارد. این نظریه راه حل مسئله بزهکاری نوجوانان را در بازپروری و جامعه پذیری مجدد بزهکاران به منظور هم نواسازی آنان با هنجارهای طبقه متوسط جامعه می داند و پیشنهاد می کند برای رسیدن به این مقصود باید نسبت به تغییر گروه های نخستین بزهکار یا تشویق و تنبیه متوازن هم نوایی و ناهم نوایی آنان در عین کاهش ارتیاطشان با نقش های نا هم نوا و افزایش تماس نوجوانان بزهکار با نقش های مشروع اقدام کرد. برای این کار می توان از طریق آموزش های شغلی جداسازی بزهکار از محیط بزهکاری حذف خرده فرهنگ های بزهکار یا گروه های بزهکار اقدام کرد. )همان منبع صص ( نظریه کنش اجتماعی: پارسونز 26 معتقد است که در" نظریه کنش اجتماعی "مهم ترین عناصر تشکیل دهنده یک عمل را سنخ عامالن سنخ وضعیتی که عمل در آن شکل می گیرد اهداف و انتظارات و ارزش های عامالن وسایل تحقق آن اهداف و معرفت عامالن بر اوضاع دانست. وی نظام اجتماعی را شامل تعامل های افراد در گروه ها و خرده فرهنگ ها عنوان کرد که شامل سازماندهی هنجارها ارزش ها و نهاد های راهنما ی تعامل افراد است از نظر او کنش یا عمل عبارت است از رفتاری که به وسیله ی مقاصدی که کنشگران برای اشیاء و اشخاص قائل می شوند جهت داده شده است.از نظر پارسونز هر فرد در نظام شخصیتی خود که قسمتی از نظام کلی کنش است هویتی منحصر به فرد و یکتا دارد اما این نظام شخصیتی در ارتباط متقابل با سایر بخش ها ی نظام کنش عمل می کند کنش بر خالف رفتار که حاصل پایگاه و نقش اجتماعی فرد در جامعه است ارادی بوده و فرد در انجام دادن آن مختاراست وی ارزش ها را راهنمای کنش معرفی کرد و تاکید داشت که کنش های اجتماعی در چارچوب نظام 46 Parsons 29

43 هنجارها و ارزش های اجتماعی از خصلت ارادی برخوردار است. از نگاه جامعه شناسی پارسونزی نهادها و سازمان های اجتماعی عوامل اجرایی و ابزارهای جامعه پذیری الگوهای رفتاری و درونی ساختن آنها در افراد هستند در صورتی که نهاد ها و سازمان های کارگزار جامعه پذیری نظیر خانواده مدرسه و وسایل ارتباط جمعی کار آیی الزم را نداشته باشند جامعه دچار بی سازمانی اجتماعی شده و پی آمد آن شیوع رفتار انحرافی در جامعه است. )همان منبع صص ( نظریه یونگ: 27 یونگ در نظریه ی خود برخالف فروید که نقش اصلی را به غریزه جنسی اختصاص می داد معتقد است مباحث جنسی یکی از نشانه های اختالالت روانی عصر تلقی می کند و می گوید : "این نشانه آن است که مفهوم جنسیت به طور دقیق درک نشده است البته به دنبال هر کم توجهی نسبت به یک غریزه طبیعتا توجهی افراطی و غیر طبیعی نیز مورد توجه قرار می گیرد و هر چه کم توجهی نامنصفانه تر باشد توجه افراطی که جانشین آن می گردد ناسالم تر است.)فراهانی 3116 صص ) نظریه تقلید: گابریل تارد 21 در" نظریه ی تقلید" معتقد است که که افراد مجرم بدنیا نمی آیند بلکه مجرم می شوند او اعتقاد داشت که فرآیند کسب رفتار بزهکارانه و مجرمانه از طریق تقلید که مبتنی بر تجربه های 47 Young 48 Gabriel Tard 31

44 یادگیری مشاهد ه ای است انجام می شود تارد سه قانون را تدوین می کند اول آنکه انسانها به میزان تماس نزدیکی که با هم دارند به تناسب از یکدیگر تقلید می کنند دوم اینکه فرو دستها از فرا دستها تقلید می کنند و سوم آنکه قانون جوف گذاری است و وقتی که دو مد با ویژگی های منحصر به فرد 23 در تقابل یکدیگر ظاهر می شوند یکی می تواند جانشین دیگری شود تارد در توسعه نظریه اش به " رسم و" مد " "اشاره کردو بین آنها تمایز قائل شد او اعالم کرد اگر چه که هردو از اشکال تقلید هستند اما مد دارای ویژگی تقلیدی است که در انبوه خلق شهرها و جاهایی که تماس نزدیک و فراوان می باشند رخ می دهد و رسم به پدیده ای که در شهرک های کوچک و حوزه های روستایی ( جایی که تغییرات اجتماعی کمی رخ می دهد ) پدید می آید ارجاع داده می شود اما مد ممکن است این رسم را ریشه کن کرده و رسم جدیدی را خلق کند با این نگرش تارد اولین قانون تقلید خود را این چنین تدوین کرد " انسان ها به میزان تماس نزدیکی که با هم دارند به تناسب از یکدیگر تقلید می کنند " دومین قانون تقلید تارد این بود که " فرودست ها از فرا دست ها تقلید می کنند " برای مثال ساکنان شهرک ها کوچک و روستاها از کنش های ساکنان شهرها تقلید می کنند. ( کاوه 3133 جلد اول ص 333( نظریه طبقه پایین: 50 میلر نیز در تحلیل خود که از کجروی ارائه می دهد این نظر کوهن راکه معتقد بود "بزهکاری از یک فرهنگ فرعی که واکنشی در مقابل شکست ناشی از حصول هدفهای کلی است "مردود دانسته و ادعا می کند که افراد تنها با زندگی در میان طبقات اجتماعی فرودست و تاثیر پذیری از خرده فرهنگ آنها به طرف اعمال غیر قانونی ورفتارهای انحرافی کشیده می شوند. در حقیقت نظریه میلر مبتنی بر ویژگی های طبقاتی جوانان طبقات پایین جامعه است. به اعتقاد او پدران خانواده های طبقه پایین جامعه به علت عدم توانایی کافی در ارضای نیازهای فرزندانشان از منزلت اجتماعی باالیی 49 Tard 50 Miller 38

45 برخوردار نبوده وخانواده حول محور مادران سازماندهی می شود. میلر همچنین اظهار می دارد که پسرهای خانواده های طبقه پایین بیش تر از پسرهای سایر طبقات اجتماعی از آزادی و استقالل برای ترک خانه برخوردارند. آنان همین طور نسبت به بچه های طبقه متوسط برای انجام دادن برخی از بزهکاری ها نظیر : خوردن مشروبات الکلی و کشیدن سیگار که منتسب به بزرگساالن است مستعد تر هستند زیرا "خود مختاری" از ویژگی های منحصر به فرد بچه های طبقه پایین است.عالوه بر خودمختاری قانون و مقررات از منظر جوانان این طبقه به عنوان پدیده ای تعریف می شود که برای آنان ایجاد زحمت می کند. از طرفی دیگر جوانان طبقه پایین پلیس را به عنوان منبعی از حفاظت یا خدمات اجتماعی مورد توجه قرار نداده و نقش پلیس را ایجاد زحمت و به ستوه آوردن مردم می دانند و بر این اساس تمایلی به احترام گذاشتن به پلیس ندارند. چنین نگرشی نسبت به پلیس جوانان طبقات پایین را برای اعمال بزهکارانه آماده می سازند. به طور کلی آنچه باعث می شود جوانان طبقه پایین جامعه بزهکار شوند شدت توجه و دلبستگی آنان به ارزشهای طبقه پایین جامعه است. )همان منبع صص ( نظریه پنجره های شکسته: نظریه پنجره های شکسته )3311( محصول فکری دو جرم شناس آمریکایی به نامهای جیمز ویلسون و جورج کلینگ 53 می باشد.ویلسون و کلینگ استدالل کردند که جرم نتیجه یک نابسامانی است. به طور مثال : اگر پنجره ای شکسته باشد و مرمت نشود آن فردی که تمایل به شکست قانون و هنجارهای اجتماعی دارد. با مشاهده بی تفاوتی جامعه به این امر دست به شکستن شیشه دیگری می زند و دیری نمی گذرد که شیشه های بیشتری می شکند و این احساس آنارشی و هرج و مرج از خیابان به خیابان واز محله ای به محله دیگر می رود و با خود سیگنالی را به همراه دارد که از این قرار که هر کاری راکه بخواهید مجاز هستید انجام دهید بدون آنکه کسی مزاحم شما شود. براساس این 51 James Wilson and George Klyng 32

46 نظریه چنانچه شهروندان یک جامعه و ضابطان نسبت به جرایم خفیف و انحرافات خرد با دیده چشم پوشی برخورد کنند این امر در دراز مدت باعث می شود که در آن منطقه و محله بی نظمی بوجود آیدوچنین تصور شود که آن محله یا گروه به گمان برخی از افراد صاحب ندارد که به انحرافات و کجروی ها پاسخ دهد. از دل این بی نظمی ناشی از عدم برخورد با جرایم ساده و خفیف جرایم بزرگ و شدید بوجود می آیند. بنابراین جرم ناشی از تداوم بی نظمی است و برخورد قوی و قاطع و بدون چشم پوشی با جرایم ساده می تواند از بروز جرایم بزرگ تر جلوگیری کند. پیروان این نظریه چنین استدالل می کنند که کسانی که با پرسه زدن استفاده از مواد مخدر فعالیت در گروه های جنایی کوچک و نوشیدن مشروبات الکی نظم عمومی را مختل می کنند کنترل آنها موثرترین راه برای کاهش بی نظمی اجتماعی است. )همان منبع ص ) نظریه کارن هورنای: 51 کارن هورنای از جمله کسانی است که به نظریات فروید انتقاد اساسی وارد کرده است.وی ارتباط میان احساس محبت و غرایز جنسی را آنطور که فروید مورد توجه قرار می دهد قبول ندارد.او در این مورد می گوید : "در هر صورت تجربه نشان می دهد که ارتباط بین محبت و تمایالت جنسی یک ارتباط حتمی ضروری و همیشگی نیست."گاهی تمایالت جنسی وجود داردبی آنکه توام با محبت باشد گاهی محبت وجود دارد بی آنکه آمیخته به تمایالت جنسی باشد مثل عشق محبت مادر و فرزندی گاهی این دو مرتبط و آمیخته به یکدیگرند گاهی یکی جانشین دیگری می شود گاهی یکدیگر را تقویت یا تضعیف می کنند و به طریقی در یکدیگر تاثیر می گذارند ولی مسلما از مقوله متفاوت هستند. هورنای افراط و تفریط در امور جنسی را پاتولوژیک دانسته است. هم میل افراطی و اجبار به نزدیکی جنسی و هم خوداری از این امور را تجلی مشکالت و ناراحتی های افراد عصبی در امور جنسی می داند. هورنای رفتار جنسی به عنوان راه و روشی برای کاستن و یا از میان برداشتن احساس ناایمنی تلقی می کند. وی معتقد است :"غریزه جنسی در هر انسانی وجود دارد ولی در مورد 52 Horney 33

47 شخص عصبی این غریزه به یک عطش فوق العاده شدید تبدیل می شود زیرا دفع شهوت برای وی به منزله دفع اضطراب است. شخص عصبی از طریق دفع شهوت هم یک غریزه بیولوژیک را ارضا می کند و هم یک مساله عصبی را حل می کند و همین امر علت ولع شهوی او می گردد. )فراهانی 3116 ص ) تئوری تشکالت متمایز: جرم شناسی به نام 51 "ا اچ.ساترلند "این تئوری را ارائه داده است.طبق این تئوری علت منحرف شدن افراد موانست و مشارکت آنان با "بدان"است که اصوال یک رابطه ی چهره به چهره ی گروهی دارند وبا رغبت مرتکب رفتار انحرافی می شوند. این تئوری روی انتقال رفتار انحرافی از طریق مبادالت فرهنگی تمرکز دارد.بنابراین نکته اصلی مساله برروش های جامعه ودیدن وراههای یادگیری الگوهای رفتار انحرافی مبتنی است. مثال یک فرد عادی در مقایسه با یک قاضی یا پزشک دزد حرفه ای بودن را چگونه یاد می گیرد با تکیه به این مساله عمده این تئوری درباره ی خاستگاه گرایش برای کسب اولیه ی الگوهای رفتاری چیزی برای گفتن ندارد. )شیخاوندی 3173 ص ) نظریه والتر باگست ) (: والتر باگست 52 سعی کرد با استفاده از اصول انتخاب طبیعی و تنوع وتغییر پذیری جامعه نظریه جامعه شناختی جدیدی را تنظیم کند. اودر ابتدا نظرات خود را به صورت سلسله مقاالتی ارائه داد و بعدا این مقاالت را در کتابی با نام "فیزیک و سیاست " منتشرکرد. باگست کوشید "خصلت ذاتی تنازع گروهی " را آشکار کند. نتیجه ستیز گروههای انسانی برای تنازع منوط به همکاری و تعاون اعضای آنهاست و اعمال فردی نقشی در هدایت و رهبری مردمان ایفا نمی کند. گروههای متحد و فشرده بر گروههای سست و پراکنده برتری آشکاردارند. باگست معتقد بود قبایلی که بیشتر با اوضاع محیطی خود 53 Or, Ach.satrlnd 54 Walter Bagst 34

48 هماهنگ شده اند زنده مانده اند و ملتهایی که دارای نظام خانوادگی به هم فشرده و متحدی بوده اند توانسته اند بر سطح کره زمین تسلط یابند.منظور باگست تبیین بقای اصلح در جامعه شناسی است. از نظر باگست عامل تعیین کننده وسازنده گروه آداب یا رسوم است و مقصود وی تمایل و شباهت نسلهای بشری است هم از لحاظ زیستی و هم از لحاظ فکری و معنوی به اجداد و پیشروان آنهاست. باگست از سه نیروکه باعث بقای آداب و رسوم می شود نام می برد: اول نیروی دینی که خود ضامن مجازات پیمان شکنان و متخلفین است دیگر قدرت تنبیه کسانی که از نظم و دستور متکی بر آداب و رسوم تبعیت نکنند و سه دیگر تمایل افراد به تقلید. عمل دیگری که بقای اصلح را امکان پذیر می سازد عامل تنوع و دگرگونی است.او می گوید :بدون تنوع مبارزه برای زندگی مفهومی نخواهد داشت 55 و هیچ اصالحی در سازمان زیستی و اجتماعی صورت نخواهد گرفت. باگست نیز مانند اسپنسر به پیشرفت معتقد بود و امکان پیشرفت را چنین توجیه می کرد که علیرغم تمایل به تقلید هر نسلی از نسل قبل تمایل به نفی تقلید هم وجود دارد. بنابراین پیشرفت وقتی امکان پذیر است که گرایش به تقلید به اندازه کافی برای انسجام ملتها موثر و مقتدر باشد اما نه به آن شدت که تنوع و تغییر پذیری را از بین ببرد و امکان تغییر و تحول را خنثی سازد. به عقیده وی آن گروههایی ادامه حیات می دهند که می توانند توازن و تعادل بین خود را در جهت کارآیی مهیا سازند. به عقیده وی این توازن در جوامعی ممکن است به وجود آید که از حکومتی آزاد منش برخوردار باشند که در آن بحث و مذاکره مجاز باشد. )توسلی 3173 صص ( نظریه یادگیری اجتماعی: براساس نظریه یادگیری اجتماعی رفتار انحرافی آموختنی است و در فرآیند رابطه با افراد دیگر به خصوص در گروه های کوچک آموخته می شود. اندیشمندانی نظیر باندورا 56 سادرلند و تارد نظریه یادگیری را توسعه داده اند. الگوهای رفتاری از طریق مشاهده رفتار دیگران شکل می گیرد. باندورا 55 Spencer 56 Bandura 35

49 ) 3171 (بر نقش های برجسته فرآیند های نمادی و خود تنظیمی تاکید می کند و طی آن گفته می شود توانمندی انسان برای استفاده از نماها به او یاری می دهد تا رویدادها را باز نماید تجربه آگاه خود را تحلیل کند و با دیگران در هر فاصله زمانی و مکانی ارتباط برقرار کرده وبه طرح خلق تصور و پرداختن به اعمال دور اندشانه اقدام ورزد.از نظر باندورا رفتار در نتیجه کنش متقابل بین شناخت و عوامل محیطی به وجودمی آید یعنی مفهومی که تاثیر متقابل نامیده می شود. شخص می تواند با کمک فرآیند الگوسازی وبا مشاهده دیگران چه به صورت تصادفی و چه آگاهانه یاد بگیرد. انتخاب الگوی یادگیری به وسیله شخص تحت تاثیر عوامل مختلفی نظیر سن جنس و موقعیت اجتماعی است و الگوهای برگزیده شده توسط فرد ممکن است مطابق با ارزشها و هنجارهای رسمی جامعه باشد و همچنین فرد ممکن است الگوهای رفتار انحرافی را برگزیند. فرآیند مدل سازی در کانون توجه نظریه یادگیری اجتماعی قرار دارد که در آن شخص رفتار اجتماعی دیگران را به وسیله مشاهده و تقلید یاد می گیرد و آموختنیها از طریق پاداش و تنبیه تقویت می شود. )احمدی 3117 صص 35- ) نظریه بازدارندگی: دانشمندی به نام والتر رکلس 57 ) 3363 (هم نوایی و ناهم نوایی را به عنوان دو واکنش متناوب نظام کنترل که رفتار انسان را نظم می دهند بررسی می کند. او کنترل اجتماعی را مانع حفاظتی دو گانه ای می داند که جامعه را علیه کجرفتاری حاد محافظت می کند. مانع حفاظتی اول جامعه پذیر شدن هر یک از اعضای جامعه است که شامل سه ویژگی : خود کنترلی یا خویشتن داری خود پنداره یا تصوری که هر فرد از خودش در ذهن دارد و درونی کردن هنجارهای اجتماعی می باشد. او این مانع دفاعی را عامل بازدارندگی درونی نامیده است که به شخص در برابر وسوسه های انحرافی توانایی می بخشد و موجب پیروی از هنجارها می شود. البته رلکس ادعا می کند که توان بازدارندگی هر شخص 57 Walter Rkls 36

50 با شخص دیگر فرق دارد. او مانع دفاعی دیگر را که بازدارندگی بیرونی گفته می شود گروه یا جامعه 51 ای می داند که فرد به آن تعلق دارد و این مانع کژرفتاری حاد خارج از فرد قرار دارد. از نظر رکلس بازدارندگی بیرونی شامل مجموعه چشم گیری از خواسته های قانونی و ممنوعیت هایی است که بسیاری از مردم را در پیوندهای رفتاری با جامعه قرار می دهد. البته توان قوانین رسمی که شامل بازدارندگی بیرونی کنترل رفتاری می شوند نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است. زمانی که این موانع دفاعی دو گانه به اندازه کافی با هم کارکردی برای کنترل فرد و حفاظت جامعه از کجرفتاری ویا رفتار ضد اجتماعی داشته باشند بازدارندگی نامیده می شوند. )کاوه 3133 صص ( نظریه شهرنشینی: در جهان شرق ابن خلدون از اولین کسانی بود که انحراف اجتماعی را در ابعاد کالن اجتماعی مطرح کرده و با مفاهیمی متفاوت آن را بخش تفکیک ناپذیری از توسعه تمدن شهری می داند. به اعتقاد او انحطاط یکی از مراحل تمدن است. یعنی وقتی انسان ها شهرنشین می شوند از مقام انسانی خود به تدریج ساقط می شوند. بنابراین انحطاط برای تمدن امری حتمی است زیرا گرایش به اخالق شهری مترادف با از بین رفتن معنویات می باشد. به اعتقاد ابن خلدون عوامل متعددی در بروز انحطاط موثرند که عبارتند از : 3 (تن آسانی و محو شجاعت 1( از بین رفتن حصارها و ضعف قدرت دفاعی 1 (رواج عادات ناپسند و مال دوستی خود پرستی و از بین رفتن صفات نیک 2 (ضعف اعتقادات دینی 5 (عدم رعایت حقوق مردم از طرف حاکمان 6 (آمدن اشخاص وابسته از بیرون جامعه 7 (تجارت حاکمان و زیان زدن به مردم 1 (برقراری مالیات های طاقت فرسا به علت باال رفتن هزینه های حکومتی 3 (حمله اقوام وحشی به دلیل ضعف عصبیت 30 (افزایش بیماری ها واز میان رفتن مردم. )همان منبع صص -107 ) Rkls 37

51 تئوری آنومی )فرصت و ساختار(: 53 "رابرت کی. مرتن " ارائه دهنده آن است. طبق این تئوری در جائیکه مردم به وسایل مشروع جامعوی جهت رسیدن به اهداف فرهنگی دسترسی اندکی دارند نرخ رفتار انحرافی بیشتر است. مثال فرهنگ عمومی مردم تایید می کند که آنان تاجائی با رعایت قواعد و قوانین می توانند در نردبام ترقی جامعوی باال روند ولی بسیاری از امکانات و وسایل ارتقاء جامعوی را به طور مشروع ندارند. بنابراین برای تحقق آمال برخی ها به منابع ساختاری جامعوی مربوط به رفتار انحرافی متوسل می شوند.این تئوری در نحوه ی انتقال الگوی رفتار انحرافی یا چگونه فرد از رفتار مرسوم رویگردان شده شغل انحرافی رابه خود می پذیرند نظری ارائه نمی دهد. )شیخاوندی 3173 ص 32-31( نظریه تضاد: 60 کارل مارکس در "نظریه تضاد" معتقد است که هنگامی که تمرکز ثروت و قدرت در دست عده معدودی از افراد جامعه باشد پی آمد های آن به صورت تبیین جرایمی همچون : دزدی و جیب بری است توسط افرادی فقیر از طبقه پایین جامعه که انجام می شود بر اساس این نظریه گروههایی در جامعه برای رسیدن به قدرت و منابع کمیاب با هم در حال ستیزند و ممکن است این تضاد شکلی از یک بحث سیاسی دعوای حقوقی مذاکره و یا بحث خانوادگی درباره مسایل مالی باشد. مارکس معتقد است این کشمکش میان صاحبان ابزار و فاقدان ابزار صورت می پذیرد او بر این باور است که شرایط نامناسب اقتصادی به ویژه فقر مالی از عوامل اساسی جرم و بزهکاری است. یعنی مالکیت خصوصی به فقیر شدن برخی از اعضای جامعه می انجامد زیرا صاحبان ابزار تولید افرادی را که مالک آن ابزار نیستند را استثمار می کنند و در نتیجه این افراد به دلیل فقر مرتکب جرم و بزهکاری می شوند.)احمدی 3117 ص 53( 59 Robert, Kay. Merton 60 Karl Marx 31

52 نظریه اشاعه فرهنگی: مکتب شیکاگو در بررسی انحرافات اجتماعی بسیار به نظریه اشاعه فرهنگی نزدیک می شود تا جائیکه نظریات این مکتب را در زمینه رفتار انحرافی از موثرترین و سیستماتیک ترین نظریات اشاعه فرهنگی دانسته اند. در بحث اشاعه فرهنگی سه نوع تئوری در زمینه انحرافات مورد مالحظه قرار می گیرد :3( فرآیند یادگیری فرهنگی 1 (طریقه ای که در آن نقش ها از طریق اجتماعی شدن کسب می شود ودر "خود" انحراف و سازگاری را تعین می بخشد 1 (فرایند کنش متقابل که طی آن فرهنگ آموخته می شود نقش ها محقق می گردند و"خود" ساخته شده الگوهای رفتار انحرافی شکل یافته و انتقال می یابند. به طور کلی از این دیدگاه متغیرهایی که باید به حساب آورده شوند متغیرهایی هستند که از خرده سیستم شخصیت که کم و بیش از اجزای دیگر ترکیب شده تبعیت می کنند. بنابراین تئوری اشاعه فرهنگی بر آگاه شدن به پاسخ ممکن و بر محیط فرهنگی تاکید دارد. در واقع در این تئوری ها رفتار انحرافی توسط خرده نظام فرهنگی باورها گرایش ها مجوزها و اشکال فرهنگی در وضعیت های ویژه تعیین می شوند.اما این باورها و گرایش ها باید در محیطی که عامل را احاطه کرده است )برای هر گروه اجتماعی محیط طبیعی خاص ) حضور داشته باشند و در شخصیت فرد متبلور شود. براساس این مکتب ما همه ی فرزندان فرهنگ های محیط طبیعی خویش هستیم و آنچه سبب می گردد که عده ای طریقه انحراف را پیش گیرند با فرآیندی که دیگر اعضای جامعه را به سازگاری فرا می خواند متفاوت نیست.یعنی انحراف نیز نوعی تطابق با محیط است هرچند که در بخش های محدودی از شخصیت نیز تبلور می یابد اما از قبل تعیین شده نیست وبه طور عمده به پروسه یادگیری فرهنگی مربوط می شود. از طرف دیگر جامعه در کلیت خود با منحرفان همچون دشمن برخورد می کند و همان طور که یک دشمن خارجی و بیرونی اعضای گروه اجتماع را مورد تهدید قرار می دهد احساسات جمعی را بیدار می کند و همبستگی رو به نقصان آنها را افزایش داده احیا می 39

53 63 کند. به اعتقاد مید گرایش خصومت آمیز علیه قانون شکنان دارای این فایده است که وحدت همه اعضای جامعه را در همبستگی عاطفی علیه آنان بر می انگیزد. با توجه به آنچه گذشت این بررسی به عامل مشارکت بیگانگی و رفتار انحرفی نظر دارد ودر جستجوی آثار معکوس و متقابل عامل مشارکت )27 و رفتار انحرافی و بیگانگی بر هم است. )توسلی 3111 صص نظریه فشار جامعه شناختی روان شناختی: 61 یکی از نظریه پردازانی که نظریه مرتن را بسط داد رابرت آگنیو ) 3310 (بود. آگنیو می گوید هیچ تعریفی متفق القولی در مورد نظریه روان شناختی جامعه شناختی فشار وجود ندارد با این حال دو مشخصه برای این نظریه می توان برشمرد.نخست نظریه فشار می گوید که بزهکاری هنگامی رخ می دهد که افراد نمی توانند آن چه را می خواهند از طریق مجاری مشروع به دست آورند.دومین مشخصه نظریه فشار نیز آن است که خواسته های برآورده نشده فشاری بر فرد در جهت بزهکاری وارد می کند. به اعتقاد آگنیو گسستگی بین آرزوها و انتظارات در بیش تر مواقع منشا عمده خشم /ناکامی نیست زیرا آرزوها به اهداف آرمانی اشاره دارند وشکست در دستیابی به این اهداف خیلی جدی گرفته نمی شود بعالوه داده ها نشان می دهند که مردم تمایل دارند اهداف متنوعی را دنبال کنند وبیشترین اهمیت را به آن اهدافی می دهند که به بهترین نحو قابل دستیابی هستند ودر مورد سطوح فعلی ومورد انتظار دستیابی به هدف خود اغراق یا آنان را تحریف می کنند. از آنجا که هیچکس انتظار ندارد در همه زمینه ها موفق باشد و به اهدافش دست یافته باشد همین امر برای جلوگیری از فشار کافی است. عالوه بر این افراد گاهی اوقات خود را به خاطر عدم دستیابی مالمت می کنند وآن را ناشی از عدم تواناییهای خود می دانند و همین امر باز جلوی خشم /ناکامی یا فشار را می گیرد.بنابراین شکاف و گسستگی بین آرزوها و انتظارات تنها در برخی موقعیت های خاص منشا فشار است. موقعیت هایی که در آنان محیط اجتماعی تمرکز بر یک یا چند هدف محدود و خاص را 61 Mead 62 Robert Agnew 41

54 ترویج می کند. موقعیت هایی که در آنها بازخورد بیرونی که توسط دیگران به فرد داده می شود به قدری مکرر و صادقانه است که مانع از آن می شود که افراد در مورد میزان دستیابی به اهداف خود اغراق نکنند و در واقع احساس ناکامی به آنان دست دهد. به نظر آگنیو غیر از گسستگی بین آرزوها و انتظارات سرچشمه های بسیاری برای فشار وجود دارد. او معتقد بود بزرگساالن نه تنها به دنبال آن هستند که به صورت مثبت به اهداف ارزشمند دست یابند بلکه می کوشند تا از موقعیت های رنج آور یا مورد تنفر نیز اجتناب کنند. با این همه نظیر تالش برای هدف جویی تالش برای اجتناب از موقعیت هایی که ممکن است رنج آور باشند نیز ممکن است مسدود شوند. برای مثال بزرگساالنی که در مورد تعرض جنسی والدین یا معلمان خود قرار می گیرند ممکن است نتوانند به صورت قانونی از خانه یا مدرسه بگریزند.این ناتوانی از گریز از موقعیت های رنج آور یا این انسداد رفتاراجتناب از رنج می تواند منشا مهم دیگری برای فشار باشد.به اعتقاد آگنیو بزهکاری ممکن است روشی برای کاهش فشار باشد یعنی برای دستیابی به اهداف دارای ارزش مثبت برای حفظ یا تقویت محرک های مثبت یا برای پایان بخشیدن یا فرار از محرک های منفی. البته بزهکاری ممکن است برای لذت جویی یا هنگامی که بزرگساالن درصدد اداره کردن حاالت عاطفی منفی خود از طریق مصرف مواد مخدر باشند رخ دهد.به طور کلی روح نظریه فشار روانی اجتماعی این پرسش را مطرح می کند که "چگونه افرادراه هایی را می یابند که فشار وارده به خود را کاهش دهند "پس نظیر مرتن به جای آنکه پرسیده شود :"چرا افراد منحرف می شوند " باید پرسید :"چه طور می شود که افراد راه هایی برای پرهیز از انحراف می یابند ".)کاوه 3133 صص ( نظریه کنترل اجتماعی: تراویس هیرشی 61 )3363( ارائه کننده نظریه ی "کنترل اجتماعی " که نظریه ی پیوند اجتماعی نیز نامیده می شودواز نظریه نظم اجتماعی )بی هنجاری(دورکیم تاثیر پذیرفته وبه عوامل خاص اجتماعی 63 Travis Hirschi 48

55 که برای حفظ نظم در جامعه اهمیت دارند توجه کرده است. این نظریه برفرآیند اجتماعی کردن بیش تر از مجازات کردن در برقراری نظم جامعه تاکید داردوبرای تبیین برخی جرایم مانن:جرایم سازمان یافته جرایم یقه سفید ها و جرایم حرفه ای کمتر کاربرد دارد و بیشتر در مورد جرایم جوانان و عرضه پیشنهادهای عملی برای پیشگیری از جرم فایده دارد. این نظریه این طور فرض می کند که اگر انسان ها به حال خود رها شوند به طور طبیعی مرتکب جرم و کجروی خواهند شد. یعنی سابقه ی رفتار کجروانه به طور طبیعی و ذاتی در میان مردم وجود دارد زیرا همه ی انسانها نیازهای برآورده نشده و آرزوهای متعدد و نامحدودی دارند و رفتارهای انحرافی در بسیاری از موارد زودتر و راحت تر آنها را به مقصودشان می رساند و کامروایی را نصیبشان می کند.فرضیه ی اساسی این نظریه این است که تفاوت های موجود در ارتکاب جرم و کجروی در میان افراد بر اساس تفاوت های موجود در نیروهای منع کننده یا کنترل اجتماعی است که تبیین می شود. به عبارت دیگر قیود و مهارهای اجتماعی است که نا هم نوایی را در میان انسان ها محدود می کند ودر حقیقت کجروی و بزهکاری محصول نارسایی و یا نابسندگی کنترل های اجتماعی می باشد.از نظر هیرشی کنترل اجتماعی به شیوه هایی گفته می شود که جامعه برای واداشتن اعضایش به هم نوایی و جلوگیری از ناهم نوایی و ناسازگاری به کار می برد.او اعتقاد داشت با وجود این که تمام افراد بالقوه مستعد انجام جرم و هنجار شکنی هستند اما به خاطر ترس از این که این عمل مجرمانه به روابط آنها با خانواده دوستان همسایه ها معلمان و کار فرمایشان آسیب برساند خود را کنترل می کنند. در واقع هیروشی کجروی را معلول گسستگی یا ضعف تعلق فرد با جامعه می دانست. او در کتاب تاثیر گذارش ) 3363 (تحت عنوان "علل بزهکاری" وقوع فعالیت انحرافی را در درجه اول نتیجه شکست و ضعف پیوند هایی معرفی کرد که فرد را به جامعه پیوند می دهد. هیرشی چهار عنصری را که باعث پیوند بین فرد و جامعه می شود چنین تعریف کرده است : الف (دلبستگی یا وابستگی. 42

56 دلبستگی به افراد یا نهادهای اجتماعی یکی از شیوه هایی است که فرد خود را از طریق آن با جامعه پیوند می دهد. ضعف چنین پیوند هایی موجب می شود که فرد خود را در ارتکاب کجروی آزاد بداند.برای مثال یک فرد مجرد بیشتر امکان دارد که دزدی یا خودکشی کند یا اینکه به مصرف مواد مخدر دست بزند.درحالی که فرد متاهل به دلیل پیوندهای اجتماعی که دارد احتمال کمتری دارد که مرتکب کجرفتاری شود. ب( تعهد. افراد جامعه در دستیابی به هدف هایی مانند : تحصیل کار خانه دوستان که برای آنها سرمایه گذاری کرده اند و وقت وانرژی خود را در راه آن صرف کرده اند بیش تر به فعالیت های متدوال زندگی تعهد دارند از این رو به منظور موقعیت و پایگاه اجتماعی که با تالش خود بدست آورده اند کجرفتاری نمی کنند. ج ) درگیر بودن. معموال کسانی که درگیر کار زندگی خانوادگی سرگرمی مشارکت اجتماعی و امثال این هستند کمتر فرصت پیدا می کنند که هنجار شکنی کنند. بر عکس کسانی که بیکار هستند بیشتر به کجروی روی می آورند. به همین دلیل آسیب شناسان اجتماعی معتقدند که افزایش سال های تحصیل انجام خدمت وظیفه و فراهم بودن امکانات ورزشی باعث کاهش کجرفتاری وبزهکاری در میان جوانان می شود. د( ایمان یا باور. هر چه قدر که میزان اعتقاد به ارزش های اخالقی و هنجارهای فرهنگی ضعیف تر باشد احتمال بروز کجروی در فرد بیشتر می شود. فردی که خود را تحت تاثیر اعتقادات معمول در جامعه نبیند هیچ وظیفه اخالقی نیز برای هم نوایی با قوانین رسمی و غیر رسمی برای خود تصور نمی کند.هیرشی ادعا می کند اگر چه شاغل بودن فرصت را برای فعالیت های بزهکارانه و کجرفتاری محدود می کند با این حال احتمال بزهکاری هنگامی که 2 عنصر یادشده ضعیف شود بیش تر می شود. منظور هیرشی این 43

57 است که فرد نسبت به افرادی که با آنان پیوند های نزدیکی دارد دارای احساساتی است که این احساسات موجب می شود نسبت به آنچه درباره رفتارش می اندیشند مراقب باشد. بنابراین کنترل بزهکاری با تعلقات جوانان نسبت به والدینشان پیوند می خورد. هیرشی مولفه های چهارگانه نظریه اش را روی یک نمونه چهار هزار نفری از جوانان کالیفرنیا آزمود.نتایج نشان داد که موقعیت و پایگاه اقتصادی اجتماعی والدین نسبت به تعلق فرزندان به والدین تاثیر کمتری بر رفتار بزهکارانه جوانان دارد.پس از وی هیندالنگ 62 ) 3371 (نیز پی برد عالوه براین که ارتباط معناداری بین تعلق به خانواده ومدرسه ورفتار بزهکارانه وجود دارد یک رابطه مثبت بین تعلقات به گروههای همسال بزهکار و گرایش جوانان به رفتار بزهکارانه نیز وجود دارد. با این حال هیندالنگ دریافت که تعیین هویت با گروههای همسال لزوما موجب افزایش بزهکاری نمی شود بلکه برای تبیین بزهکاری باید به ورای تعلق به گروههای همسال رفته و نوع گروههای همسالی راکه فرد به آنها تعلق می یابد کشف کرد. زیرا تنها تعلق به همسال بزهکار موجب افزایش بزهکاری جوانان می شود و احتمال این که تعلق به گروههای همسال عادی رفتار بزهکارانه را کاهش دهد نیز وجود دارد. او همچنین بر این باور بود که جامعه پذیری جوانان در زمان و مکانی صورت می گیرد که بیشترین خطر قربانی شدن وگرایش به رفتار بزهکارنه برای آنها وجود دارد. اما در حالیکه هیرشی علت وجود هم نوایی در جامعه راکنترل رفتار افراد توسط عوامل مختلف و شیوه این کنترل را پیوند فرد با جامعه می دانست جان بریتویت از کنترل افراد توسط جامعه از طریق "شرمنده سازی " متخلف بحث کرده است. به نظر بریتوت شرمنده سازی نوعی ابراز عدم تایید اجتماعی نسبت به رفتاری خاص برای تحریک ندامت در شخص کجرفتار است.وی از دو نوع شرمنده سازی صحبت می کند. اول شرمنده سازی جدا کننده که طی آن کجرفتار مجازات بد نام طرد ودر نتیجه از جامعه هم نوایان تبعید می شودودوم شرمنده سازی پیوند دهنده که ضمن اعالم درک احساس کجرفتار و نادیده گرفتن تخلف وی وحتی ابراز احترام به او نوعی احساس تقصیر در او ایجاد کرده ودر نهایت اورا از کجرفتاری باز می داردواز بازگشت او به جمع هم نوایان استقبال می کند.هیرشی فرد بزهکار را به عنوان شخصی که به صورت نسبی 64 Hyndlang 44

58 فارغ از دلبستگی ها عالیق عواطف آرمان ها و باورهای اخالقی است در نظرآورده و می گوید : "فرد بنا به اراده آزاد خود دست به ارتکاب رفتار بزهکارانه می زند زیرا وابستگی های او به نظم جاری و متعارف موجود در جامعه گسسته شده است ".هیرشی در پاسخ به این سئوال که چرا اشخاص خود را با شرایط اطراف وفق می دهند به تاثیر تعهدات اجتماعی اشاره می کند.یکی از عناصر اصلی تعهد اجتماعی وابستگی و احساس تعلق خاطر فرد است که بر روی میزان حساسیت و توجه به نظریات دیگران تاکید می کند.هنگامی که تعلق خاطر موجود بین والدین وکودکان محکم ترمی شود احتمال بسیار کمی وجود دارد که کودک منحرف و بزهکار شود.به طور کلی می توان گفت که این نظریه بر این پیش فرض استوار شده است که برای کاستن از تمایل به رفتار بزهکارانه و مجرمانه باید همه افراد کنترل شوند. پیروان این نظریه رفتار انحرافی را عمومی و جهان شمول دانسته و آن را نتیجه کارکرد ضعیف ساز و کارهای یک سو عوامل فردی کنترل نظیر : خود پنداره منفی ناکامی روان پریشی و اعتماد به نفس پایین می دانند و از سوی دیگر معتقدند که نظام های کنترل ناقص اجتماعی و فقدان تقید و تعهد نسبت به نهادهای بنیادین اجتماعی مانند : خانواده مدرسه به رفتار انحرافی منتهی می شود. کنترل های اجتماعی از کنترل های رسمی نظیر قوانین و کنترل های غیر رسمی هم چون: ضمانت های اجتماعی بدست می آیند.برخی از مقوله های کنترل برای تحلیل بزهکاری جوانان به شرح زیر است: 3- کنترل مستقیم که والدین آن را از طریق تنبیه و تشویق اعمال می کنند. 1- کنترل غیر مستقیم که به وسیله آن جوانان از رفتار بزهکارانه خوداری می کنند زیرا این رفتار ممکن است موجب نگرانی و ناامیدی برای والدین یا دیگرانی باشد که با آنها روابط نزدیکی دارند. 1- کنترل درونی که به وسیله آن آگاهی از احساس تقصیر و گناه و شرم جوانان را از درگیر شدن در رفتار بزهکارانه باز می دارد. )خود - انگاره خود - پنداره وخود - ادراکی ) از مولفه های توانایی درونی است که زمینه را فراهم می سازند تا فرد خودش را به عنوان فردی مسئول درک کرده و مسئوالنه عمل کند و در نتیجه مرتکب 45

59 رفتار انحرافی نشود. دو دانشمند به نام های والتر رکلس ) 3363 (وکاپالن ) 3371 (براین باور بودند که فردی که خود - پنداره مثبت دارد وبه منظور تایید خود حرکت می کند معموال اعتماد به نفس باالیی داشته واز موفقیت بیشتری در زندگی نیز برخوردار است. چنین فردی کمتر برای دستیابی به اهدافش از راههای غیر قانونی استفاده می کند.در مقابل افراد با خود - پنداره منفی در دوستیابی و حفظ روابط دوستی زیاد موفق نبوده وبه لحاظ اخالقی بیشتر در معرض انحرافات اجتماعی هستند.کسی که خود پنداره منفی دارد معموال در مورد هویت خود احساس خطر می کند قدرت پذیرش خود را نداشته وبه انکار خود می پردازد. او از زندگی در خانواده مدرسه و اجتماع احساس عدم موفقیت وشکست کرده وبرای جبران مشکالت خود مرتکب رفتار بزهکارانه ومجرمانه می شود.تاثیر خود پنداره منفی بر بزهکاری جوانان در تحقیقات تجربی به اثبات رسیده است. به طور مثال رکلس وهمکاران )3357( در مورد جوانان کلمبیا و اهایو شواهدی بدست آورده اند که ثابت کرده است خود پنداره جوانان بزهکار پایین تر از خود پنداره جوانان غیر بزهکار است. البته در پاسخ به این سئوال که" چه عواملی سبب می شود که جوانان مرتکب رفتار بزهکارانه شوند "برخی از نظریه پردازان کنترل اجتماعی مثل : نی )3351( و هیرشی )3363( و الیوت )3311( این نوع رفتار را بر اساس میزان تعلقات وتقیدات جوانان نسبت به نهادها و سازمان های اجتماعی مانند : خانواده مدرسه و گروه های همسال تبیین می کنند. آنان بر این باورند که تعلق خاطر و تقید نسبت به نهادها و سازمان ها می تواند جوانان را در گروه های رسمی ادغام کرده و موجب کنترل فردی و اجتماعی شده و رفتار افراد را منظم کند.اغلب طرفداران این نظریه می گویند که باید به رفتار مجرمانه در جامعه توجه داشت نه هم نوایی زیرا زندگی روی هم رفته پر از وسوسه و فریب است و مردم فقط به این دلیل با هنجارهای اجتماعی هم نوایی نشان می دهند که جامعه قادر است رفتارآنان را کنترل کند واگر چنین کنترلی نبود ممکن بود هم نوایی به میزان کمی وجود داشته باشد. این نظریه تاکید می کند که انسان ها موجوداتی هستند با آرزوهای نامحدود که بر خالف جانوران حتی با برآورده شدن 65 Walter Rkls 66 Kaplan 67 Straw 68 Elliott 46

60 معیارهای زیستی سیری نمی پذیرند.به بیان دیگر انسان هرچه بیشتر داشته باشد بیشتر می خواهد و معموال برآورده شدن هر نیاز به جای کاستن از آرزوهای انسان نیاز تازه ای را بر می انگیزاند. اما این نظریه در عین حال که از دید جامعه شناختی به عوامل بالقوه موثر در بزهکاری توجه دارد از یک نظر نقص دارد و آن عدم توجه کافی به تاثیر محیط در بزهکاری یا عوامل بالفعل است.چنان که برخی از پژوهش گران نشان داده اند که وابستگی تعهد درگیر بودن و باورهای قراردادی به تنهایی نمی توانند تبیین کننده علت بزهکاری باشند. در این میان رفقا مصاحبان بزهکار و به طور کلی همه -111 خالفکاران نیز نقش مهم و شاید موثرتری از عوامل فوق داشته باشند. )همان منبع صص )137 47

61 2-2-2 نظریه های خرد: نظریه تکامل: بر اساس نظریه تکامل تفاوت های جنسیتی در رفتارها و گرایشهای جنسی به دلیل استراتژی های متفاوت زادوولد در زنان و مردان است. طبق این دیدگاه مردان به فعالیت جنسی عالقه و تمایل بیشتری دارندوقابلیت زاد و ولدآنها با ایجاد رابطه با زنان گوناگون به حداکثر میزان خود می رسد. از طرفی مساله باروری در زنان مشروط به ایجاد رابطه با یک مرد است. زیرا تک همسری یکی ازروشهایی است که زن همسرش را مطمئن می سازد که ادعای پدر بودن اوصحیح و قانونی است وبدین ترتیب زندگی فرزندش را تامین می کند. )مومنی 3130 ص 33( نظریه کنترل: به اعتقاد گالسر زوج ها زندگی مشترکشان را با عشق شروع می کنند ولی مشاهده می کنند که صمیمیت اولیه به تدریج رنگ می بازد. با گذشت زمان زندگی بسیاری از زوج ها به جدایی کشیده می شود اما اکثریت به زندگی مشترکشان با آهنگی یکنواخت و مالل آور ادامه می دهند. و برای تحمل این زندگی به پرخوری مواد مخدر یا ارتباطات نا مشروع روی می آورند. مهمترین انگیزه زن و مرد متاهلی که به سوی روابط نامشروع کشیده می شوند تجربه مجدد صمیمیت فردی و جنسی است. چیزی که دیگر آن را در زندگی مشترکشان نمی یابند. بنابراین جذابیت روابط نامشروع بدین دلیل است که هیچ یک از طرفین عیب جویی سرزنش شکوه و تهدید نمی کنند. حال آنکه اگر در روابط زناشویی سرزنش ها و دیگر عادات مخرب نباشد این گونه روابط اصال از ابتدا شروع نمی شود. مشکل اصلی زوجین رفتارهای مبتنی بر کنترل گری است که نه تنها باعث می شود آنها نتوانند نیاز به عشق و تعلق خاطرشان را تامین کنند بلکه در ارضاء سایر نیاز ها نیز دچار مشکل می شوند. )همان منبع ص 10( 41

62 نظریه ارضاء نیاز: محققان سازه های انگیزشی مربوط به روابط فی مابین که احتمال آسیب پذیری افراد نسبت به خیانت را افزایش می دهد کمتر مورد توجه قرار داده اند. به اعتقاد دریگوتاس و راسبالت 63 )33331( روابط امکان ارضاء چهار نیاز را عالوه بر نیاز جنسی فراهم می کند. این نیاز ها شامل : صمیمیت رفاقت امنیت و روابط عاطفی است. نیاز صمیمیت مستلم خود افشاگری احساس اعتماد به همسر و مطلع بودن از رازها و عواطف یکدیگر است. ارضاء نیاز رفاقت و دوستی از طریق انجام فعالیت های مشترک نظیر : همراهی در تفریحات و سپری کردن اوقات فراغت به اتفاق یکدیگر صورت می گیرد. که این امر موجب ایجاد حس نزدیکی و صمیمیت در طرفین می شود. قابلیت اتکا کردن به همسر به منظور افزودن به محتوی و غنای رابطه و قابلیت پیش بینی رفتار همسر منجر به ارضاء احساس نیاز به امنیت می شود. به عبارتی این نیاز با داشتن رابطه ای که می توان روی آن حساب کرد و زندگی را آرام بخش می سازد مرتبط است. در ارضاء نیازهای عاطفی / هیجانی احساس فرد نسبت به پیوند عاطفی با همسر اهمیت دارد. به عبارتی فرد عالوه بر احساسات خود عواطف و احساسات همسر را نیز مورد توجه قرار می دهد. به نظر می رسد معموال در روابط زناشویی این پنج نیاز به شکل مطلوبی برآورده نمی شوند که این امر منجر به بروز مشکالتی در روابط زوجین نظیر عدم پایبندی به همسر می شود. به این معنا که اگر رابطه ای نتواند نیاز خاصی را ارضاء کند احتماال فرد جهت برآورده کردن آن مرتکب خیانت می شود. یک تبین متحمل این است که ارضای نیاز سبب ایجاد احساس های مثبت می شود. و در نهایت به شکل گیری روابط مطلوب و بهینه منجر می گردد. و بر عکس عدم ارضای نیاز موجب ایجاد روابط نامطلوب و بیزار کننده شده و احتمال بی وفایی به همسر را افزایش می دهد. )همان منبع ص 12-15( 69 Drygvtas and Rasbalt 49

63 نظریه گسترش خود: انگیزه مهمی که در روابط رمانتیک و عاشقانه در خور توجه است گسترش خود با رشد و شکوفایی شخصی می باشد. به اعتقاد آرون و آرون )3336( نورمن و آرون )3331( مدل گسترش خود بر این نکته مبتنی است که افراد جهت تحقق خود به برقراری روابط صمیمی و نزدیک می پردازند. کسب بینش جدید مهارتها توانایی ها و تدابیر منجر به افزایش خود کارآمدی و ارتقاء خود می شود. یکی از راههای رشد و شکوفایی شخصی اشتراک با همسر در کسب تجارب و فعالیتهاست. پرداختن به فعالیتهای جدید و خالقانه منجر به رشد و گسترش خود می شوند. نوآوری همبستگی منفی با یکنواختی و احسس کسالت و همبستگی مثبت با کیفیت رابطه دارد. فرایند گسترش خود یا رشد شخصی مستلزم این است که فرد همسرش را بعنوان بخشی از خود تلقی کند به این ترتیب تمایز و فرق میان خود و دیگری کمرنگ و محو می شود. به عبارت دیگر یکپارچگی و ادغام افکار ویژگی های شخصیتی و مهارتهای فردی با همسرش منجر به رشد خود می شود. گسترش خود با رضامندی از رابطه همبستگی مثبت دارد. در صورتیکه رابطه ای امکان رشد و شکوفایی شخصی برای زوجین فراهم نکند فرد ترغیب می شود که این نیاز خود را از طریق منابع دیگر نظیر برقراری رابطه با فرد دیگر برآورده می سازد..همچنین اگر فردی احساس کند نمی تواند همسرش را بخشی از وجود خود نماید احتماال نسبت به عدم پایبندی به همسر آسیب پذیرتر می شود. محققان در بررسی موضوع گسترش خود به این نتیجه رسیده اند که قابلیت و توانمندی رابطه زناشویی در ایجاد گسترش خود با وفاداری نسبت به همسر مرتبط است. به عبارت دیگر در صورتیکه فرد باوردارد رابطه فعلی او از پتانسیل تحول و گسترش خود در آینده برخوردار است احتمال بی وفایی به همسرش بسیار ناچیز است. بالعکس اگر فردی معتقد باشد رابطه فعلی او در گسترش قابلیتها و توانایی هایش از قابلیت اندکی برخوردار باشد به منظور احتماال جبران این امر روابط جدیدی برقرار می کند. )همان منبع صص 15-17( 70 Aron and Aron 71 Norman and Aaron 51

64 نظریه نقص یا کمبود: نظریه نقص یا کمبود بر این مفهوم استوار است زمانیکه رابطه ای در برخی موارد با کمبود و نقصان مواجه باشد مانند رضایتمندی کم از رابطه عدم ارضای نیاز های جنسی و... منجر به پیمان شکنی و خیانت می شود. به اعتقاد محققان روابط خارج از حیطه ی زناشویی از پتانسیل الزم جهت ایجاد دستاوردهای مثبتی نظیر رشد و تحول فردی و خود یابی برخوردار است که رابطه فعلی فرد قادر به " فراهم سازی آنها نیست. نظریه "ارضای نیاز "و"گسترش خود در زمینه خیانت مبتنی بر نظریه "نقص یا کمبود " است. )همان منبع ص ( نظریه وابستگی متقابل: نظریه وابستگی متقابل مبتنی بر این فرض است هنگامی که هر یک از زوجین با موقعیت جدیدی مواجه می شوند که امکان انتخاب دیگری برایشان فراهم می شود آیا زندگی زناشویی خود را حفظ می کنند و یا به آن خاتمه می دهند بر اساس این نظریه افراد نقاط مثبت و منفی رابطه فعلی خود را بر اساس دو معیار می سنجند یکی مقایسه کردن رابطه زناشویی فعلی با انتظارات و تصورات قبلی فرد از ازدواج دوم مقایسه کردن رابطه زناشویی با نفر دیگر نتیجه گیری و برداشتی که فرد از این دو مقا یسه می کند با فرایند خیانت ارتباط بسیار نزدیکی دارد. )همان منبع ص 13 ( 58

65 نظریه سرمایه گذاری: 71 به اعتقاد راسبالت )3311( نظریه سرمایه گذاری مبتنی بر نظریه های وابستگی متقابل و تبادل اجتماعی است. در این مدل تعهد بر مبنای میزان احساس دلبستگی فرد به همسر خود و عالقمندی به حفظ رابطه با وی شکل می گیرد ودر نتیجه وابستگی متقابل زوجین بوجود می آید. تعهد به این نکته اشاره دارد که آیا افراد پس از مواجه شدن با مسائل و مشکالت زناشویی خود هستند و یا به آن خاتمه می دهند. بر اساس مدل سرمایه گذاری تعهد توسط سه عامل احساس رضایت وابستگی کیفیت ارتباط با نفر دیگر یا همسر جدید و میزان سرمایه گذاری در رابطه با همسر پیش بینی می گردد. زمانیکه زوجین انتظارات یکدیگر را برآورده کرده و جنبه های مثبت رابطه آنها بیش از جنبه های منفی باشد احساس رضایتمندی بیشتری کرده و در نتیجه از تعهد و پایبندی باالتری برخوردار می گردند. همچنین هنگامی که زوجین بر منابعی نظیر فرصت با هم بودن عواطف و احساسات فی مابین و دارایی های مشترک سرمایه گذاری بیشتری کنند و کیفیت ارتباط با نفر دیگر ضعیف باشد احتمال تعهد و وفاداری به همسر افزایش می یابد. پژوهش راسبالت )3311( نشان داد زوجینی که در روابط خود از احساس رضایت و میزان سرمایه گذاری کافی برخوردارند و ارتباط با همسر جدید سطحی و ضعیف است با احتمال بیشتری متعهد و پایبند به روابط زناشویی می شوند. پژوهش راسبالت و همکاران )3333( حاکی از آن بود که احتمال بخشش همسر پیمان شکنی که پیش از وقوع خیانت از احساس تعهد باالیی برخوردار بود افزایش می یافت. مطالعات حاکی از آن است که مولفه تعهد بهترین و قدرتمندترین پیش بینی کننده استمرار و تداوم یک رابطه است و بین سه عامل احسا س رضایت کیفیت ارتباط جدید )نفردیگر( و سرمایه گذاری بر روابط زناشویی نقش میانجی را ایفا 71 می کند. با وجود مطالعه راسبالت و همکاران ) 3333 (نشان داد که با کنترل متغیر تعهد دو مولفه احساس رضایت و کیفیت ارتباط با شخص ثالث بر ارتباط زوجین مستقیما تاثیر گذارهستند. در مدل سرمایه گذاری نظریه تبادل اجتماعی مبتنی بر این فرض است که محاسن و مزایای روابط رضایت 72 Rasbalt 73 Rasbalt et al. 52

66 بخش بیش از معایب و مضرات آن است و همین امر موجب تعهد و پایبندی زوجین می شود. بنابراین در صورتیکه فرد عهد شکنی همسر خود را خطایی بسیار بزرگ محسوب نماید شدت آسیب و زیان وارده را با محاسن رابطه مورد مقایسه قرار می دهد. زمانیکه فرد معایب رابطه را بیش از فواید آن ارزیابی کند احتماال سطح رضایت از رابطه و میزان تعهد به آن کاهش می یابد. )مومنی جاوید و همکاران 3130 ص ) نظریه سه وجهی عشق: براساس " نظریه سه وجهی عشق " 72 استرن برگ گونه های مختلف عشق از ترکیب سه مولفه بوجود می آیند :صمیمیت شور و شهوت وتعهد شور و شهوت برانگیخته از تحریک روان فیزیولوژیک است و شباهت زیادی به انواع اعتیاد ها دارد. همنشینی یا حتی دیدن کسی می تواند به سرعت سبب برانگیختگی شور و شهوت شود. نیروی مثبت قدرتمندی وجود دارد که سبب می شود کسی نسبت به شخصی احساس شور و شهوت کند این همان چیزی است که اغلب به آن عشق در اولین نگاه می گویند اما با گذشت زمان به تدریج نیروی متضادی شکل می گیرد که تجربه شور و شهوت را تعدیل می کند. بنابراین مردی که به جفت خود )نفردیگر( معتاد شده است حتی فکر از دست دادن طرف دیگر اورا دچار وحشت زدگی می کند. آنچه در ابتدا به صورت یک احساس مثبت شروع شده بود اکنون به تالشی برای دور نگه داشتن خود از یک احساس منفی یعنی نشانگان ترک اعتیاد تبدیل شده است. استرن برگ آنگاه به این نتیجه رسید که آدمیان گرایش دارند بر کسانی عاشق شوند که قصه هایشان با هم یکی یا مشابه باشند یا اینکه نقشهای مکملی را در این قصه ها بر عهده گیرند. صمیمیت به احساس نزدیکی و پیوستگی با نفر دیگر اشاره دارد. تعهد متشکل از دو تصمیم است : تصمیم کوتاه مدت در جهت عشق ورزی با یار خود و تصمیم بلند مدت 74 Stern leaves, 53

67 برای حفظ و نگهداری آن عشق و باقی ماندن با یار.عشق می تواند تنها متشکل از یکی از این مولفه ها یا ترکیبی از این سه جزء باشد. به تدریج که رابطه شکل می گیرد ممکن است عشق به صورت ترکیبی از اشتیاق و صمیمیت شکوفا گردد که استرنبرگ آن را عشق خیال انگیز می نامد. هدف نهایی عشق کامل است یعنی آمیزه ای از هر سه مولفه عشق. ( همان منبع صص 17-11( 2-3 چارچوب نظری تحقیق: آنچه در نظریه ها و پژوهش های مربوط به روابط فرازناشویی )خیانت زوجین ) مهم است درک بهتر از این مسئله اجتماعی وعوامل موثر بر آن می باشد که جهت دستیابی به چنین اهدافی مستلزم انتخاب نظریه و نظریه های مناسبی است که بتواند مسئله روابط فرازناشویی را تبیین نظری نماید واز آنجائیکه نظریه ها وهمچنین پژوهش های موجود در ارتباط با موضوع هر کدام بر جنبه ای از مسئله تاکید دارند بنابراین نمی توان از یکی از این نظریه ها به عنوان چارچوب نظری تحقیق استفاده کرد لذادراین پژوهش از نظریه های ارضاء نیاز دریگوتاس وراسبالت نظریه گسترش خودآرون وآرون نورمن و آرون نظریه نقص یا کمبودکه مبتنی بر دونظریه ارضاء نیاز و گسترش خود می باشد نظریه سرمایه گذاری راسبالت نظریه کنترل اجتماعی تراویس هیرشی استفاده شده است. تئوری ارضاء نیاز روابط میان همسران را با امکان ارضاء چهار نیاز عالوه بر نیاز جنسی فراهم می کند. این نیاز ها شامل : صمیمیت رفاقت امنیت و روابط عاطفی است.دریگوتاس و راسبالت منشا نیاز صمیمیت را مستلزم خود افشاگری احساس اعتماد به همسر و مطلع بودن از رازها و عواطف یکدیگر می دانند. وهمچنین آنها معتقدند ارضاء نیاز رفاقت و دوستی از طریق انجام فعالیت های مشترک نظیر : همراهی در تفریحات و سپری کردن اوقات فراغت به اتفاق یکدیگر صورت می گیرد. که این امر موجب ایجاد حس نزدیکی و صمیمیت در طرفین می شود.قابلیت اتکا کردن به همسر به منظور افزودن به محتوی و غنای رابطه و قابلیت پیش بینی رفتار همسر منجر به ارضاء احساس نیاز به امنیت می شود. به عبارتی این نیاز با داشتن رابطه ای که می توان روی آن حساب کرد زندگی را آرام بخش می سازد مرتبط است. در ارضاء نیازهای عاطفی / هیجانی احساس فرد 54

68 نسبت به پیوند عاطفی با همسراهمیت دارد. به عبارتی فرد عالوه بر احساسات خود عواطف و احساسات همسر را نیز مورد توجه قرارمیدهد. )مومنی ( باتوجه به این نظریه می توان دریافت که معموال هنگامی که در روابط زناشویی این پنج نیاز)نیاز های جنسی صمیمیت رفاقت امنیت روابط عاطفی (به شکل مطلوبی برآورده نمی شوند این امر منجر به بروزمشکالتی در روابط زوجین نظیرعدم پایبندی به همسر می شود. به این معنا که اگر رابطه ای نتواند نیاز خاصی را ارضاء کند احتماال فرد جهت برآورده کردن آن مرتکب خیانت می شود.با برداشت از این نظریه می توان به طورکلی رضایت از روابط زناشویی را به عنوان متغییر مستقل که بر روابط فرازناشویی موثر است در نظر گرفت. براساس نظریه نقص و کمبود زمانیکه رابطه ای در برخی موارد با کمبود و نقصان مواجه باشد مانند رضایتمندی کم از رابطه عدم ارضای نیاز های جنسی و... منجر به پیمان شکنی و خیانت می شود. به اعتقاد محققان روابط خارج از حیطه ی زناشویی از پتانسیل الزم جهت ایجاد دستاوردهای مثبتی نظیر رشد و تحول فردی و خود یابی برخوردار است که رابطه فعلی فرد قادر به فراهم سازی آنها نیست. )مومنی (براساس نظریه گسترش خود مدل گسترش خود بر. این نکته مبتنی است که افراد جهت تحقق خود به برقراری روابط صمیمی و نزدیک می پردازند کسب بینش جدید مهارتها توانایی ها و تدابیر منجر به افزایش خود کارآمدی و ارتقاء خود می شود. یکی از راههای رشد و شکوفایی شخصی اشتراک با همسر در کسب تجارب و فعالیتهاست. پرداختن به فعالیتهای جدید و خالقانه منجر به رشد و گسترش خود می شوند. نوآوری همبستگی منفی با یکنواختی و احساس کسالت و همبستگی مثبت با کیفیت رابطه دارد. فرایند گسترش خود یا رشد شخصی مستلزم این است که فرد همسرش را بعنوان بخشی از خود تلقی کند به این ترتیب تمایز و فرق میان خود و دیگری کمرنگ و محو می شود. به عبارت دیگر یکپارچگی و ادغام افکار ویژگی های شخصیتی و مهارتهای فردی باهمسرش منجر به رشد خود می شود. گسترش خود با رضامندی از رابطه همبستگی مثبت دارد.در صورتیکه رابطه ای امکان رشد و شکوفایی شخصی برای زوجین فراهم نکند فرد ترغیب می شود که این نیاز خود را از طریق منابع دیگر نظیر برقراری رابطه با فرد دیگر برآورده میسازد. همچنین اگر فردی احساس کند نمی تواند همسرش را بخشی از وجود خود 55

69 نماید احتماال نسبت به عدم پایبندی به همسر آسیب پذیرتر می شود. )همان منبع (با برداشت از نظریه گسترش خود می توان به این نتیجه رسید که قابلیت و توانمندی رابطه زناشویی در ایجاد گسترش خود با وفاداری نسبت به همسر مرتبط است. لواندسکی و آکرمن ) 1006 (دریافتند که ابعاد تامین نیاز ( شامل : صمیمیت امنیت نیاز جنسی و روابط عاطفی ) و متغیرهای گسترش خود )شامل : رشد و شکوفایی شخصی یکپارچگی با همسر و توانایی بالقوه برای گسترش خود ) در احتمال پایبندی به همسر موثر است بنابراین یافته ها نشان داد هنگامی که رابطه ای قادربه تامین و ارضای نیاز نباشد و قابلیت گسترش و رشد و شکوفایی شخصی را نداشته باشد احتمال خیانت و بی وفایی افزایش می یابد.همچنین سفیری )3115( که بین دریافت متغیرهای پیشینه خانوادگی اعتماد بنیادین نوع دوستان همسر زیبایی همسر اقتدار در خانواده شیوه گزینش همسر میزان پایبندی به تعهدات و انتظارات معاشرت پذیری مجاب سازی احساس تعلق میزان دلبستگی همسر نسبت به خانواده فداکاری نظم و پیش بینی پذیری رفتار همسر همه جانبه بودن روابط تقسیم کار خانگی میزان شناخت همسر و مدت زمان تعامل روزانه با میزان اعتماد به همسر رابطه معناداری وجود دارد.نظریه سرمایه گذاری راسبالت )3311( براین مبنا استوار است که براساس مدل سرمایه گذاری تعهد توسط سه عامل احساس رضایت وابستگی کیفیت ارتباط با نفر دیگر یاهمسر جدید و میزان سرمایه گذاری در رابطه با همسر پیش بینی می گردد. زمانیکه زوجین انتظارات یکدیگر را برآورده کرده و جنبه های مثبت رابطه آنها بیش ازجنبه های منفی باشد احساس رضایتمندی بیشتری کرده و در نتیجه از تعهد و پایبندی باالتری برخوردار می گردند. همچنین هنگامی که زوجین بر منابعی نظیر فرصت با هم بودن عواطف واحساسات فی مابین و دارایی های مشترک سرمایه گذاری بیشتری کنند و کیفیت ارتباط با نفر دیگر ضعیف باشد احتمال تعهد و وفاداری به همسر افزایش می یابد. پژوهش راسبالت )3311( نشان داد زوجینی که در روابط خود از احساس رضایت و میزان سرمایه گذاری کافی برخوردارند و ارتباط با همسر جدید سطحی و ضعیف است با احتمال بیشتری متعهد و پایبند به روابط زناشویی می شوند. پژوهش راسبالت و همکاران که احتمال بخشش همسر پیمان شکنی که پیش از وقوع خیانت از احساس تعهد باالیی برخوردار بود 56

70 افزایش می یافت. مطالعات حاکی از آن است که مولفه تعهد بهترین و قدرتمندترین پیش بینی کننده استمرار و تداوم یک رابطه است و بین سه عامل احسا س رضایت کیفیت ارتباط جدید )نفردیگر( و سرمایه گذاری بر روابط زناشویی نقش میانجی را ایفا می کند. بنابر این رضایت و کیفیت ارتباط با شخص ثالث بر ارتباط زوجین مستقیما تاثیر گذارهستند.)همان منبع (لذا دریگوتاس ساف استورم و جنتلیا )3333( براساس مدل سرمایه گذاری تاثیر سه مولفه احساس رضایتمندی از زندگی مشترک میزان سرمایه گذاری در روابط زناشویی و کیفیت رابطه با نفردیگر را بر تعهد وپایبندی به همسر بررسی نمودند به اعتقاد آنها عواملی نظیر : عدم رضایتمندی زناشویی رابطه گرم و صمیمی با نفر دیگر کاهش سرمایه گذاری وتعهد زوجین نسبت به یکدیگر بیش از سایر عوامل امکان عهد شکنی ر روابط زناشویی را پیش بینی می کنند.وهمچنین گواررو فاستر باکمن )1001( دریافتند که پس از وقوع خیانت ارتباطات سازنده منجر به بازسازی رابطه ووفاداری می شود وبالعکس ارتباطات مخرب منجر به کاهش ارتباط انتقام گیری و فاصله گرفتن می گردد از یکدیگر.همچنین مشخص شد افرادی که عهد شکنی همسر را بسیار منفی و گناهی نابخشودنی تلقی کردند سبک ارتباطی مخرب و فاصله گرفتن از وی را در پیش گرفتند.اصالح و باز سازی رابطه پس از وقوع خیانت و بی وفایی یکی از زوجین امری ساده و آسان نیست ولی عوامل احساس رضایت و سرمایه گذاری بر روابط زناشویی و ارتباط ضعیف با نفر دیگر در کمک به افراد جهت برقراری و ایجاد روابط سازنده تر پس از افشاء خیانت همسر بسیار تاثیر گذار است.از نظر تراویس هیرشی )3363( چهار عنصری را که باعث پیوند بین فرد و جامعه می شود چنین تعریف کرده است: الف (دلبستگی یا وابستگی :دلبستگی به افراد یا نهادهای اجتماعی یکی از شیوه هایی است که فرد خود را از طریق آن با جامعه پیوند می دهد. ضعف چنین پیوند هایی موجب می شود که فرد خود رادر ارتکاب کجروی آزاد بداند. ب( تعهد :افراد جامعه در دستیابی به هدف هایی مانند : تحصیل کار خانه دوستان که برای آنهاسرمایه گذاری کرده اند و وقت وانرژی خود را در راه آن صرف کرده اند بیش تر به فعالیت های متداول زندگی تعهد دارند از این رو به منظور موقعیت و پایگاه اجتماعی که با تالش خود بدست آورده اند کجرفتاری نمی کنند. ج ) درگیر بودن :معموال کسانی که درگیر کار 57

71 زندگی خانوادگی سرگرمی مشارکت اجتماعی و امثال این هستند کمتر فرصت پیدا می کنند که هنجار شکنی کنند. د( ایمان یا باور:هر چه قدر که میزان اعتقاد به ارزش های اخالقی و هنجارهای فرهنگی ضعیف ترباشد احتمال بروز کجروی در فرد بیشتر می شود.. )کاوه 3133 صص (در راستای این نظریه تحقیقات چندی نیز نشان داده اند که عوامل دیگری در گرایش افراد به روابط فرازناشویی موثر می باشند به عنوان مثال : هال فینکام و فالس استیوارت )1001( پی بردندکه مردان بار ) بطور چشمگیری بیش از مردان غیر الکلی )2 بار( مرتکب خیانت زناشویی می الکلی )32 شوند.سهرابی و همکاران )3117( نیزدریافتند که بین میزان تحصیالت وروابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. به این معنی که میزان روابط فرازناشویی در میان زنان با تحصیالت پایین بیشتر است. فونگ ونگ و تام )1003( نشان دادند که بین خیانت مردان و نوع شغل نیزرابطه معناداری مشاهده شده است. عابدی تهرانی و همکاران )3130( نشان دادند که رسانه بخصوص اینترنت و ماهواره به دلیل ارزان و در دسترس بودن قانونی بودن و ناشناخته ماندن هویت می تواند با ایجاد ارزش ها و هنجارهای جدید نقش بسزایی را در ایجاد انحرافات از جمله روابط جنسی نامشروع واعتیاد جنسی داشته باشد. میراندا و دراف )1006( دریافتند که بین دینداری و حضور بیشتر در کلیساو روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد حضور بیشتر در کلیسا و دینداری می تواند از عوامل پیشگیری از گرایش به روابط فرازناشویی باشد. وایدرمن و هاردنیزنتیجه گرفتند که از جمله عوامل موثر در خیانت که بیش از سایرین مورد بررسی قرار گرفته اند مساله جنسیت و احساس رضایت از رابطه می با شند. برند مارکی میلس و هادگس )1007( نیز دریافتند که مردان در مقایسه با زنان بیشتر مرتکب خیانت می شوند.لذا با توجه به نظریه کنترل اجتماعی تراویس هیروشی وتحقیقات محققین در زمینه روابط فرازناشویی می توان گفت که متغییر های مصرف الکل نوع شغل رسانه دین تحصیالت جنسیت از متغییرهای مستقل می باشند که بر گرایش افراد به روابط فرازناشویی موثرند. 51

72 2-4 مدل شماره 1 دوستان میزان رابطه با نفر سوم مصرف الکل تصحیالت نوع شغل جنسیت متغییرهای زمینه ای رابطه جنسی اعتماد صداقت تعهد روابط فرازناشویی رضایت زناشویی عوامل اجتماعی دوستی و رفاقت رسانه دین ماهواره انجام فرائض اینترنت بی وفایی خیانت عاطفی باورهای مذهبی خیانت جنسی خیانت ترکیبی )خیانت عاطفی و خیانت جنسی ) 59

73 2 شماره مدل رابطه -میزان. دوستی هم با فرصت میزان - در وهمراهی بودن. تفریحات احساسی روابط میزان - همسران میان عاطفی و. به کردن اتکا -میزان همسر. صمیمیت -میزان. دوستی رابطه این با عاطفی. دوستی رابطه ارضاءنیازها وفایی بی ارتباط از وتلفن تلفن طریق همراه تعامل زمان -مدت -میزان -میزان -میزان اینترنت طریق از ارتباط در ارتباط -میزان کار های محیط تصادفی -ارتباط عاطفی خیانت ارتباط -میزان با مختلف جنسی همسر از غیر افرادی آن از لذت وکسب ها. ارتباط - ارتباط میزان از جنسی گفتگویی و اینترنت طریق همراه گوشی پیامک جنسی خیانت ) جنسی و عاطفی خانواده)مسائل چارچوب از خارج متاهل فرد یک عملکرد و رفتارها کلیه رضایتزناشویی دوستی ورفاقت عواملاجتماعی سپری زمان میزان - با فراغت اوقات کردن یکدیگر. صداقت تعهد دین ماهواره زمان -مدت از استفاده. ماهواره برنامه اثر -میزان بر ماهواره های. مذهبی باورهای تاثیر -میزان. آن فرهنگی از استفاده -میزان های شبکه خبر موسیقی.. و وان فارسی استفاده میزان - های کانال از سکس. باورهای مذهبی به پایبندی -میزان. شرعی مسائل -میزان به پایبندی اعتقادات. مذهبی -میزان از پرهیز گناه فرائض انجام دینی دفعات -مدت اماکن در حضور. مذهبی. عبادات -انجام زمان -مدت برنامه از استفاده رسانه مذهبی های ها اینترنت رسانه آنالین زمان -مدت کردن ومخفی بودن. آنالین زمان سایت از -استفاده مانند اجتماعی های مای بوک فیس. تویتر و اسپیس روابط -میزان اینترنتی دوستی چت زمان -مدت کردن در هیجان --میزان اینترنت 61 رابطه جنسی - میزان وابستگی واحساس به تعلق همسر. -میزان کیفیت با رابطه جدید فرد -میزان راستگو یی درکالم ورفتار همسر با کردن. -درحدبوسیدن -درحدنوازش استفاده -میزان های فیلم از جنسی. اعتماد شک -میزان بدبینی و ظن( )حسن به نسبت همسر -میزان به وفاداری همسر

74 2-4-2 مدل شماره 3 بی وفایی خیانت عاطفی خیانت جنسی کلیهرفتارهاوعملکردیکفردمتاهلخارجازچارچوبخانواده)مسائل عاطفیوجنسی( متغییرهایزمینهای میزان رابطه با جنسیت - تفاوت تحصیالت -میزان تحصیل ومقاطع مختلف تحصیلی فرد سوم -ارتباط ضعیف یا قوی با نفر دیگر -میزان سرمایه گذاری در رابطه زناشویی دوستان -مدت زمان معاشرت با دوستان -میزان رضایت زناشویی دوستان نوع شغل -میزان درآمد -پایگاه اجتماعی مصرف الکل -مدت دفعات مصرف الکل انگیزه زنان و مردان درگرایش به روابط فرازناشویی همسر 68

75 2-5 فرضیات پژوهش )فرضیات اصلی پژوهش( : به نظر می رسد بین عوامل اجتماعی وروابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. به نظرمیرسد بین رضایت زناشویی و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. به نظرمیرسد بین متغیرهای زمینه ای وروابط فرازناشویی روابط جداگانه وجود دارد فرضیات فرعی : 3-3 به نظر می رسد که بین دین و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. 3-1 به نظر می رسد که بین رسانه و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. 1-3 به نظر می رسد که بین جنسیت و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. 1 به 1- نظر می رسد که بین نوع شغل و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. 1-1 به نظر می رسد که بین مصرف الکل و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. 1-2 به نظر میرسد که بین ارتباط با دوستان و روابط فرازناشویی رابطه وجوددارد. 1-5 به نظر می رسد که بین تحصیالت وروابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. 1-6 به نظر می رسد که بین میزان رابطه با فرد سوم وروابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. 62

76 فصل سوم روش پژوهش 821

77 مقدمه: در این فصل روشی که تحقیق با آن صورت گرفته و جامعه ی آماری و نمونه ی انتخاب شده و روش این نمونه گیری و در گام بعدی ابزاری گردآوری اطالعات مورد نیاز و تعریف نظری و عملیاتی متغیر های پژوهش و در نهایت اعتبار و پایایی پژوهش مطرح شده است. 3-1 روش تحقیق و ابزار سنجش: هدف از تحقیق در هر رشته و حوزهای رسیدن به یکسری شناختها و تبیین روابط بین متغیرها میباشد. برای پی بردن به این شناختها و روابط میتوان از روش های مختلفی استفاده کرد. در علوم انسانی و اجتماعی روش هایی چون روش: آزمایشگاهی میدانی پیمایش اسنادی تحلیل محتوا فراتحلیل و غیره از جمله این روشها میباشند. هرکدام به فراخور حوزه و رشته ی مطالعاتی موضوع اهداف و سؤاالت تحقیق مورد استفاده قرار میگیرند. یکی از روش های مناسب برای تحقیقات پنهانگر در جامعه شناسی پیمایش است.پیمایش یکی از روش های گردآوری تنظیم و تحلیل داده هاست که 75 در پژوهش های جامعه شناختی کاربرد فراوانی دارد.کرلینجر در مورد این روش می نویسد :" تحقیق پیمایش جمعیت های کوچک و بزرگ را با انتخاب و مطالعه ی نمونه های منتخب از آن جامعه ها برای کشف میزان نسبی شیوع توزیع و روابط متقابل متغیر های جامعه شناختی و روان شناختی مورد بررسی قرار می دهد )کرلینجر 3111 :65(. در این تحقیق نیزاز روش پیمایش استفاده گردیده است. 75 Krlynjr 63

78 - 3 جامعه ی آماری: جامعه ی آماری پژوهش را می توان اینگونه تعریف کرد :که عبارت است از کلیه عناصر وافرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص )جهانی منطقه ای محلی یا مکانی ) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند. )حافظ نیا ( جامعه آماری پژوهش حاضر تعداد 150 نفراز زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره و روان شناختی شهر تهران وهمچنین به صورت تصادفی می باشد که به مدت دو ماه به اخیر دلیل داشتن روابط فرازناشویی زن یا مرد یا هردوی آنها منجر به اختالف زناشویی شده است و مورد تشخیص قطعی مشاوران قرار گرفته است.ویاخود این مسئله رابیان نموده اند. 3-3 حجم نمونه: برآورد آماری حجم نمونه یکی از قسمتهای اساسی هر تحقیق پیمایشی است»زیرا اگر نمونه خیلی بزرگ باشد امکانات و دقت تلف میشود. از سویی دیگر اگر نمونه خیلی کوچک باشد دقت نتایج کم میشود«)سرایی 317:3111 (. حجم نمونه بستگی به دو عامل دارد: اول هزینهای که برای آمارگیری در نظر گرفته شده است و دوم قابلیت اعتماد و اطمینان که برای دقت نتایج مورد نیاز است )منصور فر 137:3176 (. با توجه به غیر آزمایشی بودن این مطالعه و مشخص نبودن تعداد افراد جامعهی مورد بررسی در بخش کمی از فرمول نمونه گیری از جامعهی نامحدود استفاده نمودهایم. در فرمول مذکور n عبارتند از تعداد نمونه مورد مطالعه. n= حجم نمونه. )3-α(. مقدار متغیر نرمال واحد متناظر با سطح اطمینان Z= P =برآورد نسبت صفت متغیر در جامعه. )3-p(. برآورد نسبت عدم موفقیت صفت متغیر در جامعه یا = q = d میزان اشتباه مجاز. 64

79 )سرمد بازرگان و حجازی 316:3111 (. 3/36 t با توجه به سطح اطمینان 35 % و فرض توزیع نرمال میزان برابر با و برآورد نسبت صفت متغیر در جامعه بر اساس آزمون اولیهی دادهها برابر با 0/137 درصد میباشد که بنابراین برآورد نسبت عدم موفقیت برابر با 0/311 محاسبه گردیده است. میزان اشتباه مجاز )d( برابر با 0/05 در نظر گرفته شده است. پس با توجه به مقدارd و سطح اطمینان مورد نظر پژوهشگر می توان مقدار nرا از رابطه زیر بدست آورد. )سرمد بازرگان و حجازی 316:3111 (. بدین ترتیب حجم نمونه مورد نیاز برای این پژوهش در بخش کمی برابر با : n = Z1 p(q) 113/722 d 1 = (3.36) (0.311) = بنابراین حجم نمونه ما مشتمل بر 150 نفر میباشد. 3-4 روش نمونه گیری: در تعریف نمونه گیری می توان گفت :نمونه عبارت است از تعدادی از افراد جامعه که صفات آنها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرف جامعه بوده از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار باشند از این رو نمونه گیری عبارت است از اقداماتی که برای انتخاب تعدادی از افراد جامعه به نحوی که معرف آن باشند انجام می پذیرد. ( حافظ نیا 3177 ص 326 ( پس برای انتخاب نمونه روشهای مختلفی وجود دارد. از آنجائیکه خیانت یا روابط فرازناشویی در هرجامعه ای مطابق نگرش فرهنگی مذهبی ویا اجتماعی به نوعی مورد نکوهش قرار می گیرد وتاریخ بشریت نیز خیانت زنان را نسبت به مردان سخت تر و شدید تر مجازات کرده است و در جوامع اسالمی خیانت تحت عنوان روابط نامشروع تعریف می شود لذا روابط فرازناشویی به صورت پنهان می باشد که جهت دستیابی به جامعه آماری می بایست از زوجینی که در جلسات مشاوره ای حضور می یابند و خود درگیر روابط فرازناشویی می باشند تقاضا نمود که در روند این پژوهش همکاری نمایند.و از آنجائیکه این تحقیق 65

80 باعث می شد در خصوصی ترین مسائل زندگی این افراد راه یافت وبرخی به خاطر مسائل قانونی این موضوع حاضر به همکاری در تکمیل پرسشنامه هانمی شدند پس جهت ادامه پژوهش سایرموارد جامعه آماری را با توجه به روش گلوله برفی مورد بررسی قرارداد.لذا روش نمونه گیری در این تحقیق نمونه گیری گلوله برفی می باشد.وجهت انتخاب مراکز مشاوره )شمال جنوب مرکز شرق غرب ) شهر تهران از روش تصادفی ساده استفاده شده است. 3-5 ابزار گردآوری اطالعات وروش تحقیق : برای سنجش متغیرهای مختلف روشهای گوناگونی وجود دارد اگر چه تئوری یک چارچوب کلی برای نگرش و بررسی موضوع در اختیار ما قرار میدهد میتوان با استفاده از آن اوال مسأله را به خوبی بررسی و تجزیه و تحلیل کرد. ثانیا متغیرهای الزم برای سنجش را انتخاب و همچنین چگونگی ارتباط متغیرها را در رابطه با یکدیگر بدست آورد. نهایتا اینکه پژوهش در مفهوم عملی آن عبارت است از اندازه گیری و بررسی موارد قابل سنجش که معرفها میباشند البته معرفها بر اساس متغیرها تعیین میشوند و باالخره آنچه نهایتا به وسیله محقق در سطح تجربی مورد سنجش قرار میگیرد همین معرفها میباشند )مهدوی ص ) همانگونه که معرفها را تعیین و مورد بررسی قرار میدهیم در پی آن روش انجام تحقیق نیز مشخص میشود برای انجام تحقیقات اجتماعی روشهای گوناگونی وجود دارد روش پیمایش یکی از رایجترین روشهای سنجش و بررسی معرفها در تحقیقات اجتماعی است این روش معموال در تحقیقات که شامل تعداد زیادی از افراد جامعه مورد نظر هستند به کار می رود به همین دلیل ما در این پژوهش از این روش استفاده نمودیم. )برین 3133 ص 15( ابزارگردآوری اطالعات ابزاری هستند که محقق به کمک آن ها می تواند اطالعات مورد نیاز رابرای کشف حقیقت گردآوری نماید. ابزار گردآوری اطالعات در این تحقیق در بخش نظری شامل فیش های مطالعاتی از کتابها و مقاالت و پایان نامه ها وروزنامه ها و سایت های اینترنتی می باشد که به منظور تدوین چارچوب نظری و ارائه ی فرضیه ها در جهت پاسخ به مسئله ی تحقیق به کار گرفته شد. پس مفاهیم و فرضیه های تحقیق به طور دقیق شکل گرفته و نمونه ی مناسبی انتخاب شد 66

81 قدم بعدی تهیه ی ابزار جمع آوری اطالعات در سطح عملی تحقیق است در بخش عملی این تحقیق از پرسشنامه در جهت پاسخ به مسئله ی تحقیق استفاده شده است. برای سنجش فرضیه ها از سواالت پرسشنامه استفاده شده است به طوری که پاسخ به این سواالت اطالعات الزم جهت آزمون فرضیه ها را فراهم می سازد. 3-6 واحد تحلیل: واحد تحلیل عبارت از فرد گروه طبقه و یا هر پدیده اجتماعی و موضوعی که از ویژگیهای آن مورد بررسی قرار میگیرد.واحد تحلیل در این مطالعه فرد میباشد و با توجه به موضوع مطالعه و فرضیههای تحقیق به بررسی متغیرهایی پرداخته میشود که در سطح خرد )فرد( مطرح میباشد بنابراین واحد تحلیل و واحد مشاهده در تحقیق حاضر فرد است.)برین 3133 ص 17( 3-7 متغیرها : در این تحقیق به طور کلی با دو دسته از متغیر ها سرو کار داریم : اول متغیر وابسته دوم متغیر های مستقل. متغیر وابسته : روابط فرازناشویی که توسط سه شاخص ( بی وفایی خیانت عاطفی خیانت جنسی( سنجیده می شود. متغیر های مستقل : متغییر مستقل شامل دو دسته می باشند - عوامل اجتماعی که شامل شاخص های ) دین رسانه ). 1- متغیرهای زمینه ای که شامل شاخص های )جنسیت نوع شغل مصرف الکل تحصیالت ارتباط با دوستان میزان رابطه با فرد سوم ) 1- رضایت زناشویی از متغیرهای مستقل در این پژوهش هستند. 67

82 3-1 تعریف مفاهیم : تعریف نظری و عملیاتی متغیر ها تعریف روابط فرازناشویی )متغیر وابسته (: معنای لغتی رابطه فرازناشویی به معنای غدر مکر نقض عهد و پیمان بی وفایی نادرستی بی دیانتی زناکاری خروج از مأموریت و ارتکاب منهیات حق و ورود به حظوظ نفسانی است ( رضایی 3130 ص )13 تعریف دیگر روابط خیانت : فرازناشویی یا شامل برقرار کردن ارتباط جنسی یک فرد متاهل عقد دائم با جنس مخالف خارج از چارچوب خانواده است. و چنانچه ازدواج موقت نیز بدون اجازه و موافقت همسر باشد و همسر اطالعی از بابت وقوع و انجام آن نداشته باشد به دلیل این که می تواند آسیب های خاصی را برای خانواده به همراه بیاورد در محدوده ی تعریف جزوبی وفایی و خیانت قرار می گیرد.وهمچنین باید توجه داشت که بی وفایی معموال مقدمه وپیش زمینه ی وقوع خیانت است بدین صورت که ابتدا بی وفایی اتفاق می افتد و بعد زمینه را برای وقوع خیانت آماده می کند. البته همیشه هم این طور نیست که بی وفایی منجر به خیانت شود زیرا مواردی هم دیده شده است که افراد اقدام به برقراری ارتباط عاطفی می نماید بدون اینکه به ارتباط جنسی منجر شود. زیرا روابط عاطفی با فردی از جنس مخالف غیر از همسر کشش و جذابیت خاصی را برای بعضی ها به همراه دارد. وهمین امرخواه ناخواه به جنبه های مضرتر و آسیب زاتر نیز کشیده می شود. وگاهی نیز بدون بوجود آمدن بی وفایی خیانت روی می دهد.ولی به طور معمول این دو به دنبال هم و در یک امتداد قرار دارند.. )کاوه :3111 )31-31 یکی از اولین نویسنده هایی که رابطه فرازناشویی را تعریف کرد تامپسون 76 )3312( بود. بنا به تعریف او رابطه فرازناشویی عبارتست از: رابطه جنسی خارج از ازدواج بدون آگاهی شریک زندگی اوسه نوع 76 Thompson 61

83 س- رابطه فرازناشویی را مطرح می کند که عبارتند از :رابطه فرازناشویی جنسی رابطه فرازناشویی عاطفی و رابطه فرازناشویی ترکیبی)جنسی و عاطفی(.متغیر روابط فرازناشویی دارای سه شاخص بی وفایی خیانت عاطفی خیانت جنسی می باشد. تعریف بی وفایی: کلیه ی رفتارها وعملکردهای یک فرد متاهل عقد دائم باجنس مخالف خارج ازچارچوب خانواده به نحوی که منجر به ارتباطی دوستانه صمیمانه عاطفی وعاشقانه بشود.به صورتی که این ارتباط هیجان هایی خاص را برای همسر اقدام کننده به همراه داشته باشد. )کاوه :3111.)31 77 تعریف رابطه فرازناشویی عاطفی :کین و بارتا ( 1005 ( رابطه فرازناشویی عاطفی را به عنوان عشق بین یکی از همسران و فردی دیگر ویا به عبارت دیگر اختصاص دادن عالقه وقت و توجه به فردی غیر از همسر میدانند.. بویالن 71 )3373( مفهوم گسترده ای از رابطه فرازناشویی عاطفی ارائه کرده است. او رابطه عاطفی را تأمین نیازهای عاطفی و روان شناختی خارج از حریم ازدواج در نظر می گیرد.در رابطه فرازناشویی عاطفی مشخصه اصلی آن صمیمیت عاطفی واحساس تعهد میباشد.رابطه فرازناشویی عاطفی باموارد زیر مشخص میشود: 3- سهیم شدن عاطفی به طور قابل مالحظه با شریک فرازناشویی 1 هیم شدن افکار و احساسات با شریک فرازناشویی به جای در میان گذاشتن آنها با همسر 1- میل شدید به گذراندن وقت با شریک فرازناشویی 2- پنهان نگه داشتن رابطه 5- وجود حسی در همسر آسیب دیده مبنی بر شکسته شدن مرزها و مطرح شدن مسائل خصوصی.)11: زوجین برای شریک فرازناشویی. )رضایی Kane and Barta 78 Boyle 69

84 تعریف روابط فرازناشویی جنسی :شکلفورد و باس برقراری رابطه جنسی با فردی غیر از همسر در نظر می گیرند. 73 ( 3377 (رابطه فرازناشویی جنسی را به عنوان گلس و رایت 10 ( 3313 ) پیوستاری خلق کردند که در یک سر آن رابطه فرازناشویی جنسی و در سر دیگر آن رابطه فرازناشویی عاطفی قرار دارد.گلس) 3313 (نوع سوم این طبقه بندی را آسیب رسان ترین نوع رابطه فرازناشویی خواند. او این طورعنوان کرد که بازسازی رابطه زناشویی بعد از برقراری رابطه فرازناشویی نوع سوم از طرف یکی ازهمسران که درآن رابطه عاطفی و جنسی وجود داشته است دشوارتر از بازسازی دیگر انواع است. تعاریف عملیاتی رابطه فرازناشویی تعداد زیادی از فعالیت ها را شامل می شود:داشتن رابطه فرازناشویی رابطه خارج از ازدواج تقل ب کردن رابطه جنسی بوسیدن نوازش کردن رابطه عاطفی فراتر از دوستی رابطه اینترنتی استفاده از فیلم های جنسی و غیره. )همان منبع :13-11(. متغیرهای مستقل: عوامل اجتماعی : ما اکنون در عصر تغییرات به سر می بریم درجریان این تغییرات این پیچیدگی جامعه درحال توسعه به افزایش احساس بیگانگی انزوا و بدگمانی فراگیر منجر می شود. در جریان چنین تغییرات سریعی که باورها و رسوم پیوسته زیر سؤال می روند و از هر سو تهدید می شوند. این نکته درهیچ حوزه ای به اندازه حوزه روابط زناشویی و خانوادگی آشکار نیست. اکنون نقش ها تغییر پیدا کرده است.مسئولیت ها یا تقسیم می شوند و یا بر مبنای فردی تعیین می شوند. نتیجه تغییر کامال روشن است.چنانچه نیاز ها و اهداف یکی از زوجین برآورده نشوند حداقل در ذهن خود ممکن است این سؤال راطرح کنند که "چرا باید این رابطه را حفظ کنم در حالیکه بهای زیادی می پردازم و در عوض سود کمی بدست میآورم " و این وقتی شدت می یابد که زن و شوهر عالوه بر این تغییرات سریع فرهنگی. از ابتدا پیوندشان با تفاوت های فرهنگی آغاز شده باشند.دراکثر ازدواج های معاصر در دنیای غرب و گاهی اوقات در ایران زن و شوهر هر دو شاغل اند و درخارج از خانه کار می کنند و 79 Shklfvrd and bass 80 Glass and Wright 71

85 زمانی که با یکدیگر و با فرزندان خود صرف می کنند بسیار محدود است. اشتغاالت ذهنی باال و منابع خارجی استرس زا به شدت آنان را تحت فشار قرا داده است و در طی زمان هر دو با توجه به اهداف خود احتماال از یکدیگر دور می شوند و این دوری در افزایش فاصله های عاطفی وجسمانی بین آنها تأثیر می گذارد. در مجموع باید گفت به دلیل کم رنگ شدن ارزش های اخالقی ومذهبی نرخ طالق عاطفی وطالق قانونی روند صعودی خود را طی می کند. هرچند کارشناسان غربی شیوع وفراوانی طالق را بیشتر متأثر از عوامل اقتصادی و اجتماعی می دانند مسائلی از قبیل مشکالت مالی مسکن بیکاری که در طالق تاثیر شایانی دارد. ( رضایی :3130 ص 10( دین : دین در فرهنگ و لغت به معنای "طریقت شریعت پیروی اطاعت و تسلیم " آمده است. در عرف عمومی دین را به معنای "پاره ای از رفتارهای معطوف به رهبانیت زهدگرایی آخرت اندیشی وبه طور کلی برخی از اعمال و مناسک عبادی خاص و مشخص " می دانند.برای سنجش این متغییر از دو ) شاخص باورهای مذهبی و انجام فرائض دینی استفاده شده است. )کاوه 251:3133 باورهای مذهبی : منظومه ای از اعتقادبه قدرت خدایی یا فوق بشری ویا یک نظام اعتقادی وعملی دارای رحمت است که به وسیله آن گروهی از مردم می توانند از عهده حل مسائل نهایی حیات انسانی بر آیند. می توان گفت دین عالوه بر شناسایی کارهای خوب و بد ضمانت اجرایی ارزش های اخالقی رانیز بر عهده دارد. دین درتعیین هدف واالی انسانی نقش تعیین کننده ای دارد آموزه های دینی واعتقاد به عدالت الهی وحسابرسی به اعمال بندگان در معاد اصول وارزشهای اخالقی را الزام آور می کند وفواید دنیایی و آخرتی کارهای اخالقی انسان ها را به سمت عمل به ارزش های اخالقی سوق می دهد.انسان به وسیله دین می تواند عامل درونی بسیار توانایی را که به صورت ناهوشیار بر اوحکم فرماست را به طرز خودآگاه بپذیرد. )کاوه 252:3133 (بوردت وهمکاران 13 ) 1007 (دریافتند که اعتقادات خاص مذهبی مثل باور به اینکه کتاب مقدس از کالم خداست به کاهش خیانت می انجامد.) رضایی 1:3130( 81 Bvrdt et al. 78

86 انجام فرائض دینی : طبق نتایج نشان داده شده است کسانی که تعلقات مذهبی دارند بیشتر پیام هایی راجع به محکومیتخیانت و تأکید به ارزشی که پایبندی و وفاداری به ازدواج وخانواده وجود دارد دریافت می کنند.بوردت وهمکاران ( 1007 ) تعداد دفعات حضور در مراسم مذهبی ارتباط معکوسی با احتمال خیانت زناشویی دارد. تحقیقات تجربی نشان می دهد آن دسته از کسانی که دائما در مراسم مذهبی شرکت می کنند کمتربه خیانت روی می آورند. رسانه : به ابزارهایی گفته می شود که در جامعه از آنها برای ابالغ پیام ها و بیان افکار و انتقال مفاهیم به دیگران استفاده می شود. برای سنجش این متغییر از دوشاخص ماهواره و اینترنت استفاده شده است. )کاوه 207:3130 ) ماهواره : ماهواره می تواند عالوه مزیت های ارتباطی واطالعاتی عاملی برای جهانی شدن جوامع باشد.ماهواره با پخش مستقیم برنامه های تلوزیونی عده کثیری از مخاطبان را در جوامع مختلف در یک لحظه و به طور همزمان تحت تاثیر قرار دهد وبا نفوذوقدرتی که دارد می تواند عاملی برای یک دست شدن فرهنگ جوامع و اتحاد افراد باشد. از مزایای آن کم هزینه و آسان است ظرفیت پیام باالست وپخش برنامه های زنده را در سراسر کره زمین به راحتی امکان پذیر می سازد واز مضرات آن تخریب فرهنگی بد آموزی اخالقی تخریب باورهای ملی دینی وارزش های اجتماعی است.همچنین تاثیر منفی بر جوانان و نوجوانان واز دست دادن هویت فردی و فراموشی اصالت و هویت واقعی انسانی ) وبوجود آمدن اندیشه های منفعل در کشورهای جهان سوم. )کاوه 3130 : اینترنت : جدیدترین و گسترده ترین شبکه جهانی است که در آن اطالعات و علوم مختلف برای دانش پژوهان و عالقمندان وجود دارد.این رسانه پدیده ای با قابلیت های متنوع است که کارآیی آن همچنان رو به افزایش است واینترنت باعث نفوذ سریع درزندگی فردی و اجتماعی شده بطوری که دانشگاه ها کتابخانه ها بسیاری از مراکز علمی و تحقیقاتی مجهز به پایگاه اینترنتی هستند. از مضرات این رسانه اعتیاد اینترنتی چت دوستی ها و عشق های اینترنتی کاهش برقراری ارتباط با اعضای 72

87 خانواده چت روم و روابط نامشروع اینترنتی استفاده از سایت های جنسی و هرزه نگاری وتاویر جنسی ) برقراری هر نوع ارتباط دوستی به صورت متنوع و یا خیانت اینترنتی.)کاوه 3130 : رضایت زناشویی : احساس عینی از خشنودی رضایت و لذت تجربه شده توسط زن و مرد وقتی که همه ی جنبه های مشترک زندگیشان را در بر گیرد. رضایتمندی همسران از روابط جنسی عشق : شور و شوق زندگی به میزان صمیمیت و دوستی بین همسران بستگی دارد. )بهاری (به عبارتی الزمه ایجاد و حفظ روابط زناشویی سالم این است که طرفین برای خصوصیات عالقمندی ها و نیازمندی های یکدیگر ارزش قائل شوند وسعی کنند در روابط کالمی عاطفی و اقدام ها و تصمیم گیری ها به رفتار و افکار و به نیاز ها و خواست های همسرشان توجه کنند و پاسخ مناسب دهند. )62 )مومنی 3130 : تعهد : به معنای پایبندی به قول و وعده ها و عمل به آنها بر مبنای انتظارات متقابل می باشد. تعریف عملیلتی تعهد میان زوجین : پایبندی به عهد و پیمان زناشویی در طول زندگی مشترک می باشد. )دستجرده ئی 3113: 31( صداقت : به معنای تطابق میان اعمال و گفتار با اعتقادات درونی و پرهیز از دروغگویی است. تعریف عملیاتی صداقت میان زوجین :ما با یکدیگر روراست و بی پرده هستیم. من می توانم روی حرف )31 همسرم حساب کنم. همسرم صادق است. )نصر اصفهانی 3111: اعتماد : به معنی داشتن حسن ظن فرد نسبت به سایر افراد است که این امر موجب گسترش و تسهیل بیشتر روابط اجتماعی فرد با آنها می شود و در نتیجه تقویت و تداوم رابطه را منجر می شود. عملیاتی تعریف اعتماد میان زوجین : به همسرم اعتماد دارم. هر کاری همسرم انجام می دهد به خاطر من و فرزندانم است. همسرم به من اعتماد ندارد و برخی از کارهایش را از من پنهان می کند. )دستجرده ئی 3113: 31( 73

88 رابطه جنسی : به نیاز زن یا مرد به داشتن روابط فیزیکی نظیر بوسیدن در آغوش گرفتن وروابط جنسی به صورت کامل میان آن دو نفر وهمچنین دربرقرای این روابط استفاده از فیلم های جنسی 11 گفته می شود. )دکتر دان 3130 : 361( تحقیقات علمی نشان می دهد که اولین روابط جنسی.)1 خارج از چارچوب ازدواج در مردان بیشتر در دوران بارداری همسرانشان رخ می دهد.)بایرامی 3117: تعامل عاطفی با همسر :میزان تعامل عاطفی میان زوجین با ارضاء نیاز رفاقت و دوستی از طریق انجام فعالیتهای مشترک نظیر :همراهی در تفریحات و سپری کردن اوقات فراغت به اتفاق یکدیگر صورت می گیرد که این امر موجب ایجاد حس نزدیکی و صمیمیت در طرفین می شود. )مومنی: 3130 : 12-15(. اوقات فراغت با همسر : فراغت در لغت نامه عمید به معنای "آسودگی وآسایش از کار وشغل آمده است."اوغات فراغت فرصت هایی است که انسان مسئولیت پذیر هیچ گونه تکلیف و یا کار موظفی را عهده دار نبوده وزمان در اختیار اوست که با میل و انگیزه شخصی به امر خاصی بپردازد. یا به عبارتی اوغات فراغت با همسر ساعاتی که فرد مشغول انجام کاری اعم از :کارهای فرهنگی هنری تولیدی خدماتی سرگرمی سودمند و...نباشد وآن ساعات به همسر خود اختصاص یابد.)کاوه 3133: 112-.)111 متغیرهای زمینه ای: متغیرهایی که به شناخت بهتر موضوع کمک می کنند. در بسیاری از تحقیقات وجود دارند.مثال: سن جنس نژاد وضعیت تاهل و... این متغیرها اغلب با متغیرهای مستقل ارتباط دارند بنابرا ین بر روی 82 Doctor Don 74

89 نتیجه بطورغیر مستقیم اثرمی گذارند وبصورت مداخله گر عمل می کنند. در صورت داشتن اهمیت باید اندازه گیری شوند.وبه عبارتی متغیری است که نه مستقل است نه وابسته. می توان در کنار مطالعه به آن دست یافت وشامل شاخص های تحصیالت جنسیت نوع شغل مصرف الکل دوستان همسر میزان رابطه با نفر سوم می باشد.) نجمی 3133 ص 10( تحصیالت : فرآیندی است که یک شخص در آن مقطع فعالیت می کند و یا فعالیت جهت گسترش معلومات علمی خود و آماده شده جهت ارائه کار به جامعه انجام داده است یا مقاطع مختلف تحصیلی که درآن ها مشغول به تحصیل یا دارای مدرک است. )قندهاری ( : از میان متغیرهای جمعیت شناختی شواهد بیانگر این می باشد که جنسیت پیش بین جنسیت : کننده توجیه قوی برای رفتار های فرازناشویی جنسی است. مردها تمایل بیشتری برای قبول کردن داشتن و کردن چنین روابطی را دارند شواهد نشان می دهد که انگیزه ها توجیه و داشتن روابط 3315 فرازناشویی بین دو جنس متفاوت می باشد.طبق یافته های گلس و رایت) ( مردها به دلیل انگیزه های جنسی و فیزیکی و زن ها به دلیل انگیزه های عاطفی درگیر چنین روابطی می شوند ریس و آندرسون و اسپانگول ( ) دریافتند که مردها برای لذت بردن تمایل به برقراری روابطفرازناشویی پیدا می کنند درحالی که زنان برای در میان گذاشتن احساسات و عواطف درگیر چنین روابطی می شوند. همانطور که گفته شد مردها بیشتر به دالیل جنسی و زن ها به دالیل عاطفی درگیر این روابط می شوند بر همین اساس وقتی که مردها متوجه خیانت همسرانشان می شوند از روابط جنسی همسرانشان بیشتر دچار استرس های روانی وفیزیولوژیکی می شوند درحالی که زن ها از روابط فرازناشویی عاطفی همسرانشان پریشان خاطر می شوند بنابراین با مروری از تحقیقاتی که در دهه های گذشته انجام شده است یافته ها نشان می دهد که عامل جنسیت با خیانت ارتباط مستقیمی دارد. تحقیقات متعددی از نمونه های آمریکایی بیانگر این است که مردان تمایل بیشتری برای خیانت جنسی دارند و آنها به احتمال بیشتری درگیر چنین روابطی می شوند وشرکای جنسی 83 Reese and Anderson and Aspangvl 75

90 متعددی دارند وبیشتردر طول دوره زندگی خود روابط فرازناشویی را چه در روابط طوالنی مدت و چه روابط کوتاه مدت تجربه می کنند.) رضایی 3130 ص: 56-51( نوع شغل : در واقع هرکاری که فرد درآن مشغول است و در قبال انجام آن مزد یا سود دریافت می کند اشتغال محسوب می شود. در این متغیر عالوه بر شاغل بودن یا نبودن زن و مرد نوع شغل زن و مرد نیز مد نظر قرار دارد. مصرف الکل : روانشناسان در تعریف سالمت روان به تعریف رفتار نابهنجار یا بیماری روانی می پردازند افرادی که از سالمت روان برخوردارند می توانند به خوبی با مشکالت وحوادث روز افزون زندگی کنار بیایند.الکل یکی از مواردی است که می تواند سالمت روان فرد را به خطر بیاندازد وفرد را :. )کاوه 3130 تشویق به رفتار نابهنجار نظیر خیانت زناشویی نماید 155 (هال فینکام و فالس استیوارت 12 )1001( دریافتند که مردان الکلی )32 بار ) در سال بیش از مردان غیر الکلی )2 بار( بود مرتکب خیانت می شوند. همچنین زنان مردان الکلی بدلیل رفتارهای جنسی خطرناک همسرانشان در معرض خطر بیماری های مقاربتی قرار داشتند.)مومنی ( : ارتباط با دوستان : معموال مقاومت دربرابر فشارهای منفی دوستان راحت نیست اما وقتی این کار صورت پذیرد بعد از آن حس خوبی به فرد دست می دهد و این باعث میشود گه دیگران پیرو او شوند.درتعریف عملیاتی دوستان همسر می توان بر میزان زمان سپری کردن همسر با دوستانش پیشینه خانوادگی آنها در زمینه خیانت زناشویی ومیزان رضایت زناشویی دوستان همسر در زندگی )206 خانوادگیشان تاکید نمود. )کاوه 3130 : 84 Hall, Fynkam and Fals Stewart 76

91 3-9 جدول عملیات سازی شماره پرسش I 2 نوع متغییر متغییر I بی وفایی -شروع دوستی. میزان صمیمیت رابطه دوستی. - -مدت زمان تعامل عاطفی با این رابطه دوستی. -ارضاءنیازهاتوسط دوست خیانت -ارتباط از طریق تلفن 37 الی 32 متغیر روابط عاطفی وتلفن همراه. وابسته فرازناشویی -ارتباط از طریق 31 اینترنت. -ارتباط در محیط های 39 کار. -ارتباط تصادفی

92 خیانت جنسی -ارتباط جنسی مختلف با افرادی غیر از همسر وکسب لذت از آن ارتباط ها. 51 الی فراوان ترین اشکال خیانت. خیانت ترکیبی 61 الی الی 65 باورهای مذهبی -میزان پایبندی به اعتقادات مذهبی. -نقش دینداری در پیشگیری از گناه وپایبندی به مسائل دین شرعی. متغیر - مدت دفعات حضور در مستقل 71 اماکن مذهبی. - انجام عبادات. 76 الی 71 انجام فرائض دینی 71

93 -مدت زمان استفاده از برنامه های مذهبی رسانه ها. -پایبندی به مسائل شرعی. شماره پرسش نوع متغیر متغیر I 2 I 1 - مدت زمان آنالین بودن. اینترنت - سایت های اجتماعی 16 مانند فیس بوک مای اسپیس و تویتر. -تعداددفعات چک کردن 21 ایمیل. 79

94 21 - مدت زمان چت کردن. ادامه اینترنت - میزان روابط متغیر دوستی مستقل رسانه - میزان هیجان خواهی 12 - مدت زمان استفاده از ماهواره میزان اثر برنامه های ماهواره بر باورهای مذهبی. ماهواره میزان تاثیر فرهنگی ماهواره. -میزان استفاده از شبکه های خبر فارسی وان 11

95 موسیقی و سکس وابستگی واحساس تعهد تعلق به همسر. - کیفیت رابطه با فرد 31 جدید. صداقت میزان راستگویی درکالم ورفتار با همسر. - میزان شک و بدبینی متغیر رضایت اعتماد )حسن ظن( نسبت به مستقل زناشویی همسر. - میزان وفاداری به همسر. I 2 شماره نوع متغیر متغیر I 1 18

96 پرسش 21 - بوسیدن نوازش کردن استفاده از فیلم های جنسی. متغیر مستقل ادامه رضایت زناشویی رابطه جنسی داشتن رابطه جنسی با فردجدیدی خارج از چارچوب خانواده بدون اطالع شریک زندگی. میزان تعامل - میزان رفاقت و دوستی عاطفی با همسر با همسر. ادامه میزان - میزان روابط احساسی تعامل عاطفی با همسر و عاطفی میان همسران

97 اوقات فراغت با همسر 33 - میزان همراهی در تفریحات میزان تعامل روزانه با همسر. - مقاطع مختلف 6-7 متغیر زمینه تحصیالت تحصیلی ای تفاوت انگیزه زنان و مردان درگرایش به روابط جنسیت فرازناشویی. 33 الی 1 - میزان درآمد و نوع شغل پایگاه اجتماعی. - مدت دفعات 13

98 مصرف الکل مصرف الکل. 53 I 2 شماره پرسش I 1 نوع متغیر متغیر - مدت زمان معاشرت با دوستان. 51 دوستان -میزان روابط زناشویی درزندگی خانوادگی دوستان همسر پیشینه خانوادگی. ادامه متغیر زمینه ای - ارتباط ضعیف یا قوی 53 میزان رابطه با با نفر دیگر. 14

99 فرد سوم - میزان سرمایه گذاری در رابطه زناشویی مقیاس های سنجش)پایایی_اعتبار(: فیالواقع اعتبار یا فقدان اعتبار به خود سنجه مربوط نمیگردد بلکه به کاربرد آن برای سنجش موضوع مورد بررسی برمی گردد. بدین جهت بعد از تهیهی معرفها باید اطمینان حاصل کنیم که آنها همان چیزی را میسنجند که ما میخواهیم اندازه گیری کنیم و نیز باید مطمئن گردیم میتوانیم به 15 پاسخهایی که مردم میدهند اطمینان و اعتماد کنیم.)دواس 63-61( در این پژوهش 3117 ابتداحجم نمونهای به تعداد 10 نفر از جامعهی آماری مورد مطالعه انتخاب و پرسشنامهی مقدماتی بین آنان توزیع گردید. بعد از جمع آوری و انتقال دادهها به نرم افزار آماری spss و اجرای آزمون نتیجه با آلفای کرونباخ 0/7 مشخص گردیدومورد تایید کامل قرارگرفت.سنجه ی معتبر سنجه ایست که همان چیزی را بسنجد که مورد نظر ماست 3-33 روش تجزیه و تحلیل دادهها: پس از تکمیل پرسشنامه دادههای جمع آوری شده را کد گذاری کرده و کدها را وارد رایانه نموده سپس با استفاده از نرم افزار SPSS به تجزیه و تحلیل دادهها پرداخته میشود. تجزیه و تحلیل دادهها در دو سطح»آمار توصیفی«و»آمار استنباطی«صورت میگیرد. در سطح آمار توصیفی کلیه متغیرهای مستقل و همچنین متغیر وابسته در قالب جداول فراوانی مطلق و نسبی توصیف میشوند. در سطح آمار استنباطی با توجه به وجود یا عدم وجود تغییرات همزمان بین متغیرهای تحقیق از 85 Dvas 15

100 تحلیل همبستگی اسپیرمن و همچنین از آزمون استقالل برای آزمون فرضیات استفاده نمودهایم و در قسمت آخر آزمون فرضیهها رگرسیون و تحلیل مسیر با تفسیر بیان شده است. 16

101 فصل چهارم تجزیه وتحلیل 821

102 مقدمه : چنانکه قبال بیان شد هدف اصلی پژوهش بررسی رابطه بین عوامل اجتماعی رضایتمندی زوجین و عوامل زمبنه ای در روابط فرا زناشویی است. بر همین اساس برای اندازه گیری متغیرها پرسش نامه ای حاوی سوال به نفر که شرایط الزم را داشته اند داده شده است و نحوه نمونه گیری انجام شده به صورت گلوله برفی می باشد. داده های جمع آوری شده ابتدا با بهره گیری از روش آمار توصیفی و شاخص های آن در بخش توصیف داده ها ارائه شده است و سپس فرضیه های پژوهش با آزمون های آماری مناسب )همبستگی پیرسون رگرسیون( در بخش تحلیل داده ها مورد بررسی قرار گرفته است. محاسبات آماری با استفاده از نرم افزار آماری spss11 انجام گرفته است. 17

103 1 -ابتدا فرض نرمال بودن داده ها را بررسی میکنیم : میانگین کل تعداد میانگین کلموگروف اسمیرنوف سطح معنا داری آزمون کلموگروف اسمیرنوف در آزمون کلموگروف اسمیرنوف فرض ما نرمال بودن داده هاست و با توجه به جدول چون سطح معنا داری بیش از 0/05 شده است فرض پذیرفته می شود ونرمال بودن داده ها تایید می شود. 11

104 آمار توصیفی جهت تحلیل توصیفی دادههای جمع آوری شده از شاخصهای مرکزی و پراکندگی استفاده شده است.در این پژوهش 150 باشد. نفر به روش گلوله برفی انتخاب شده اند و نتایج به صورت زیر می 2 الف ) بررسی مشخصات عمومی پاسخگویان 4-1- توزیع فراوانی جنس پاسخگویان 2 -جدول توزیع فراوانی جنسیت جنسیت زن مرد کل درصد فراوانی فراوانی با توجه به جدول بیشترین فراوانی را مردان با 311 نفر )یا 55/1 درصد( دارند و زنان 331 نفر )22/1 درصد( می باشند. 19

105 4 نمودارتوزیع 1-1- فراوانی جنسیت 3- جدول توزیع فراوانی طول مدت ازدواج مدت [1 5] [5 11] [11 15] [15 21] [21 25] [25 31] [31 35] [35 41] [41 45] [45 51] کل ازدواج درصد فراوانی بیشترین نرخ ایجاد روابط فرازناشویی در بازه ی ( 0-5 (سال اول زندگی با فراوانی 300 و کمترین آن در )20-15( سال با فراوانی 0 می باشد. 91

106 4-1-2 نمودارتوزیع فراوانی طول مدت ازدواج 4 -جدول توزیع فراوانی سن فرد سن کل درصد فراوانی 30 ) و کمترین با توجه به جدول باال بیشترین سن ایجاد روابط فرازناشویی در باا فراوانی )30 آن در سن )با فراوانی 3( می باشد. 98

107 4-1-3 نمودارتوزیع فراوانی سن فرد 5 -جدول توزیع فراوانی سن همسر سن کل همسر درصد فراوانی 11 با توجه به جدول بیشترین فراوانی را در سن )با فراوانی 33( و کمترین فراوانی را بین افراد با فراوانی 6 در سن ) (داریم. 92

108 4-1-4 نمودارتوزیع فراوانی سن همسر -6 جدول توزیع فراوانی تعداد فرزند تعداد 6400 کل فرزند درصد فراوانی 31 با توجه به جدول باال بیشترین افرادی که روابط فرازناشویی را ایجاد کرده اند بدون فرزند بوده اند.با فراوانی ) 31 (وکمترین افرادی که روابط فرازناشویی داشته اند با فراوانی 6 فرزند می و ) 1 (دارای 2 باشند. 93

109 4-1-5 نمودارتوزیع فراوانی تعداد فرزند 7 -جدول توزیع فراوانی میزان تحصیالت فرد میزان خواندن دیپلم زیر لیسانس فوق فوق دکترا کل تحصیالت و نوشتن دیپلم دیپلم لیسانس درصد فراوانی با توجه به جدول بیشترین فراوانی را افراد با مدرک دیپلم )با فراوانی 301 ( و کمترین آن نیز با مدرک دکترا )با فراوانی 33( دارند. 94

110 4-1-6 توزیع فراوانی میزان تحصیالت فرد 1 -جدول توزیع فراوانی میزان تحصیالت همسر میزان خواندن دیپلم زیر لیسانس فوق فوق دکترا کل تحصیالت و نوشتن دیپلم دیپلم لیسانس همسر درصد فراوانی بیشترین فراوانی در تحصیالت همسر مانند جدول قبل برای افراد دارای دیپلم )با فراوانی 33 ( ولی کمترین آن مربوط به افرادی است که فقط سواد خواندن و نوشتن )با فراوانی 7( دارند. 95

111 4-1-7 توزیع فراوانی میزان تحصیالت همسر 96

112 9- جدول توزیع فراوانی شغل فرد نوع خانه کارمند پزشک معلم کارمند آرایش راننده وکیل مهندس مغازه کارخانه کارگر ارتشی بیکار سایر دار شغل گر و و عالی و و دار دار داروساز استاد رتبه قاضی وتاجر کشاورز و پرستار درصد فراوانی بیشترین نرخ را با توجه به جدول برای افراد خانه دار )با فراوانی 60 ( و کمترین آن مربوط به افراد بیکار )با فراوانی 1 ( می باشد 97

113 4-1-1 توزیع فراوانی شغل فرد 11 -جدول توزیع فراوانی شغل همسر سا بیکا ارتش کارگر مغاز کارخا مهند وکی رانند آرای پزشک معل کارم کارم خانه نوع یر ر ی و ه نه دار س ل و ه ش و م و ند ند دار شغل همس گر داروسا اس عالی قاض کشاور دار وتاجر ر ز و تاد رتبه ی ز پرستار ی درصد فراوان

114 با توجه به جدول فوق بیشترین فراوانی مربوط به خانه داری )با فراوانی 71( می باشد.وکمترین فراوانی 5 جهت افرادبیکار وکارگر و کشاورز می باشد. الزم به ذکر است شغل خانه داری مربوط به زنان است توزیع فراوانی شغل همسر آزمون فرضیات در این بخش بر آن هستیم تا با استفاده از داده های جمع آوری شده ی به تحلیل ساختار قدرت در خانواده و نیز نحوه ی تأثیرگذاری عوامل گوناگون بپردازیم. به منظور دست یابی به هدف بیان شده ابتدا با استفاده از تحلیل یک متغیره به بیان ویژگی های کلی نمونه مورد مطالعه می پردازیم و در ادامه جهت مطالعه روابط بین عوامل و آزمون فرضیات این مطالعه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده می نمائیم. 99

115 1- به نظر می رسد که بین عوامل اجتماعی و روابط فرازناشویی رابطه وجود دارد. به منظور بررسی رابطه بین عوامل اجتماعی و روابط فرازناشویی 1 فرضیه فرعی مورد بررسی قرار گرفته است و از همبستگی پیرسون برای تحلیل آن استفاده شده که نتایج آن را در جداول پایین برای هر سوال فرضیه ارائه گردیده است. 1-1 آیا بین دین و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد همبستگی پیرسون روابط فرازناشویی دین 04136** ** روابط فرازناشویی دین ** در سطح 0/03 معنی دار است 811

116 با توجه به جدول فوق میتوان نتیجه گیری کرد که بین دین و روابط فرازناشویی رابطه معنادار وجود دارد )معناداری کمتر از 0/05( پس با اطمینان 33 درصد می توان گفت بین این دو متغیر رابطه خطی وجود دارد و با توجه به ضریب همبستگی بدست آمده )0/136-( میگوییم یک رابطه خطی منفی بین این دو متغییر وجود دارد یعنی با تغییر هر یک دیگری در سوی مخالف تغییر میکند به عبارتی با کاهش میزان دینداری فرد روابط فرازناشویی افزایش می یابد. 1-2 آیا بین رسانه و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد همبستگی پیرسون روابط فرازناشویی ** رسانه 04571** روابط فرازناشویی رسانه در سطح 0/03 معنی دار است.** با توجه به جدول فوق میتوان نتیجه گیری کرد که بین رسانه و روابط فرازناشویی رابطه معنادار وجود دارد )معناداری کمتر از 0/05( پس با اطمینان 33 درصد می توان گفت بین این دو متغیر رابطه خطی وجود دارد و با توجه به ضریب همبستگی بدست آمده )0/571( میگوییم رابطه خطی مثبت نسبتا خوبی بین این دو متغییر وجود دارد یعنی با افزایش استفاده از رسانه روابط فرازناشویی هم افزایش می یابد. 818

117 1 -آیا بین رضایت زناشویی و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد همبستگی پیرسون روابط فرازناشویی 3 روابط فرازناشویی ** رضایت زناشویی ** در سطح 0/03 معنی دار است. با توجه به جدول فوق میتوان نتیجه گیری کرد که بین رضایت زناشویی و روابط فرازناشویی رابطه معنادار وجود دارد )معناداری کمتر از 0/05( پس با اطمینان 33 درصد می توان گفت بین این دو متغیر رابطه خطی وجود دارد و با توجه به ضریب همبستگی بدست آمده )0/530-( میگوییم رابطه خطی منفی نسبتا خوبی بین این دو متغیر وجود دارد یعنی با افزایش رضایت زناشویی روابط فرازناشویی کاهش می یابد. 812

118 1- به نظر می رسد که بین متغییر های زمینه ای و روابط فرازناشویی روابط جداگانه وجود دارد. به منظور بررسی رابطه بین متغیی های زمینه ای و روابط فرازناشویی 6 فرضیه فرعی مورد بررسی قرار گرفته است و از همبستگی پیرسون برای تحلیل آن استفاده شده که نتایج آن را در جداول پایین برای هر سوال فرضیه ارائه شده است. 3-1 آیا بین جنسیت و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد جدول رگرسیون پیشگویی ضریب بتا خطای معیار آماره آزمون سطح t کننده معناداری مقدار ثابت جنسیت =R = R 1 جدول آنالیز واریانس مجموع مجذورات درجه آزادی Fآماره آزمون سطح معناداری رگرسیون 121 باقی مانده کل متغیر وابسته : فرازناشویی متغیر پیشبین : جنسیت 813

119 با توجه به نتیجه بدست آمده از جدول و معناداری بدست آمده میان این دو متغیر رابطه ای وجود ندارد یعنی جنسیت رابطه ای با روابط فرازناشویی ندارد. 3-1 آیا بین نوع شغل و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد جدول رگرسیون پیشگویی ضریب بتا خطای معیار آماره آزمون سطح t کننده معناداری مقدار ثابت نوع شغل =R = R 1 جدول آنالیز واریانس مجموع مجذورات درجه آزادی Fآماره آزمون سطح معناداری رگرسیون 121 باقی مانده کل متغیر وابسته : فرازناشویی متغیر پیشبین : نوع شغل 814

120 با توجه به نتایج جدول به طور کلی رابطه خطی ای بین شغل و روابط فرازناشویی وجود ندارد.یعنی نوع شغل رابطه ای با روابط فرازناشویی ندارد. 3-3 آیا بین مصرف الکل و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد همبستگی پیرسون روابط فرازناشویی ** مصرف الکل 04123** روابط فرازناشویی مصرف الکل ** در سطح 0/03 معنی دار است. با توجه به جدول باال بین دو متغیر رابطه وجود دارد و فرض معناداری آن در سطح معناداری 0403 پذیرفته می شود. و میزان همبستگی بدست آمده )04123( به این معنا است که میان میزان مصرف 815

121 الکل و روابط فرازناشویی رابطه خطی مثبت وجود دارد.به عبارتی با مصرف الکل و افزایش میزان مصرف الکل روابط فرازناشویی افزایش می یابد. 3-4 آیا بین ارتباط با دوستان و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد همبستگی پیرسون روابط فرازناشویی ** دوستان 04131** روابط فرازناشویی دوستان ** در سطح 0/03 معنی دار است. با توجه به سطح معناداری بدست آمده بین دو متغیر رابطه خطی مثبت وجود دارد )04131=r( یعنی به طور کلی اگرارتباط با دوستان)دوستانی که پیشینه روابط فرازناشویی دارند( زیاد شود روابط فرازناشویی نیز افزایش پیدا می کند. 816

122 3-5 آیا بین میزان تحصیالت و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد جدول رگرسیون پیشگویی ضریب بتا خطای معیار آماره آزمون سطح t کننده معناداری مقدار ثابت میزان تحصیالت =R = R 1 جدول آنالیز واریانس مجموع مجذورات درجه آزادی Fآماره آزمون سطح معناداری رگرسیون 121 باقی مانده کل متغیر وابسته : فرازناشویی متغیر پیشبین : میزان تحصیالت 817

123 با توجه به جدول و سطح معناداری بدست آمده رابطه خطی بین میزان تحصیالت و روابط فرازناشویی وجود ندارد.یعنی تحصیالت رابطه ای با روابط فرازناشویی ندارد. 3-6 آیا بین میزان رابطه با فرد سوم و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد همبستگی پیرسون روابط فرازناشویی ** نفر سوم 04331** روابط فرازناشویی نفر سوم ** در سطح 0/03 معنی دار است. 811

124 با توجه به جداول و سطح معناداری بدست آمده رابطه خطی مثبت بین این دو متغیر وجود دارد و دارای همبستگی مثبت می باشند یعنی هر چه رابطه با فرد سوم دارای صمیمیت بیشتری باشد روابط فرازناشویی نیز افزایش می یابد. 819

125 فصل پنجم بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات 821

126 مقدمه: دراین فصل خالصه یافته ها ی توصیفی و استنباطی آزمون فرضیات نتیجه گیری پیشنهادات محدودیت های پژوهش طرح گردیده است. 5-1 مروری بر یافته های پژوهش : خالصه یافتههای توصیفی بر اساس اطالعات به دست آمده به تفکیک میزان نمونه بیشترین فراوانی را مردان با 311 نفر )یا درصد( دارند و زنان 331 نفر )22/1 درصد( می باشند وهمچنین بیشترین نرخ ایجاد روابط 55/1 ) فرازناشویی در بازه ی ( (سال اول زندگی با فراوانی %20 و کمترین آن در )20 سال با فراوانی 0 می باشد که این افراد از نظر سنی بیشترین سن ایجاد روابط فرازناشویی در باا فراوانی )30 ) و کمترین آن در سن )با فراوانی 3( می باشد همچنین سن همسران این افراد بیشترین فراوانی را در سن )با فراوانی 33( و کمترین فراوانی را بین افراد با فراوانی 6 در سن ) (داریم. بالزم بذکر می باشدا بیشترین افرادی که روابط فرازناشویی را ایجاد کرده اند بدون فرزند بوده اند.با فراوانی ) 31 (وکمترین افرادی که روابط فرازناشویی داشته اند با فراوانی ) 1 (دارای 2 و 6 فرزند می باشند. درحالیکه این افراداز نظر تحصیالت بیشترین فراوانی را افراد با مدرک دیپلم )با فراوانی 301 ( و کمترین آن نیز با مدرک دکترا )با فراوانی 33( دارند ونیز همسران آنها از نظر تحصیالت بیشترین فراوانی برای افراد دارای دیپلم )با فراوانی 33 ( ولی کمترین آن مربوط به افرادی است که فقط سواد خواندن و نوشتن )با فراوانی 7( دارند. لذا از نظر نوع شغل دریافتیم که بیشترین نرخ را با توجه به جداول برای افراد خانه دار )با فراوانی 60 ( و کمترین آن مربوط به افراد بیکار )با فراوانی 1 ( می باشد وهمسران آنها از نظر نوع شغل با توجه به جداول بدست آمده بیشترین فراوانی 881

127 5 مربوط به خانه داری )با فراوانی 71( می باشد.وکمترین فراوانی جهت افرادبیکار وکارگر و کشاورز می باشد. الزم به ذکر است شغل خانه داری مربوط به زنان است خالصه یافتههای استنباطی و آزمون فرضیات فرضیه اصلی اول : به نظر می رسد بین عوامل اجتماعی و روابط فرازناشویی میان زوجین رابطه وجود دارد. به منظور بررسی رابطه بین عوامل اجتماعی و روابط فرازناشویی 1 فرضیه فرعی مورد بررسی قرار گرفته است و از همبستگی پیرسون برای تحلیل آن استفاده شده که نتایج آن را در جداول پایین برای هر سوال فرضیه ارائه گردیده است.لذا با توجه به نتایج بدست آمده وجداول مربوط به فرضیه های فرعی این فرضیه تایید می گردد. فرضیه های فرعی فرضیه اصلی اول: 3-3 به نظر می رسد بین دین و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. با توجه به جدول بدست آمده میتوان نتیجه گیری کرد که بین دین و روابط فرازناشویی رابطه معنادار وجود دارد )معناداری کمتر از 0/05( پس با اطمینان 33 درصد می توان گفت بین این دو متغیر رابطه خطی وجود دارد و با توجه به ضریب همبستگی بدست آمده )0/136-( میگوییم یک رابطه خطی منفی بین این دو متغییر وجود دارد یعنی با تغییر هر یک دیگری در سوی مخالف تغییر میکند به عبارتی با کاهش میزان دینداری فرد روابط فرازناشویی کاهش می یابد لذا این فرضیه تایید می گردد.بنابراین این فرضیه تایید می گردد. 1-3 به نظر می رسد بین رسانه و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. با توجه به جدول بدست آمده میتوان نتیجه گیری کرد که بین رسانه و روابط فرازناشویی رابطه معنادار وجود دارد )معناداری کمتر از 0/05( پس با اطمینان 33 درصد می توان گفت بین این دو متغیر رابطه خطی وجود دارد و با توجه به ضریب همبستگی بدست آمده )0/571( میگوییم رابطه خطی مثبت 888

128 نسبتا خوبی بین این دو متغییر وجود دارد یعنی با افزایش استفاده از رسانه روابط فرازناشویی هم زیاد می شود.بنابراین این فرضیه تایید می گردد. فرضیه اصلی دوم : به نظر می رسد بین رضایت زناشویی و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. با توجه به جدول فوق میتوان نتیجه گیری کرد که بین رضایت زناشویی و روابط فرازناشویی رابطه معنادار وجود دارد )معناداری کمتر از 0/05( پس با اطمینان 33 درصد می توان گفت بین این دو متغیر رابطه خطی وجود دارد و با توجه به ضریب همبستگی بدست آمده )0/530-( میگوییم رابطه خطی منفی نسبتا خوبی بین این دو متغییر وجود دارد یعنی با افزایش رضایت زناشویی روابط فرازناشویی کاهش می یابد.بنابراین این فرضیه تایید می گردد. فرضیه اصلی سوم : به نظر می رسد که بین متغیر های زمینه ای و روابط فرازناشویی روابط جداگانه وجود دارد به منظور بررسی رابطه بین متغییر های زمینه ای و روابط فرازناشویی 6 فرضیه فرعی مورد بررسی قرا گرفته است و از همبستگی پیرسون برای تحلیل آن استفاده شده که نتایج آن را در جداول پایین برای هر سوال فرضیه ارائه شده است.دراین فرضیه با توجه به روابط جداگانه ای که میان متغیرها وجود دارد برخی از فرضیه ها ی فرعی تایید و برخی تایید نمی گردد. 3-1 به نظر می رسد بین جنسیت و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. با توجه به نتیجه بدست آمده از جدول و معناداری بدست آمده میان این دو متغییر رابطه ای وجود ندارد یعنی جنسیت رابطه ای با روابط فرازناشویی ندارد.بنابراین این فرضیه تایید نمی گردد. 1-1 به نظر می رسد بین نوع شغل و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. 882

129 با توجه به نتایج جدول به طور کلی رابطه خطی ای بین شغل و روابط فرازناشویی وجود ندارد.یعنی نوع شغل رابطه ای با روابط فرازناشویی ندارد.بنابراین این فرضیه تایید نمی گردد. 1-1 به نظر می رسد بین مصرف الکل و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. با توجه به جدول باال بین دو متغیر رابطه وجود دارد و فرض معناداری آن در سطح معناداری 0403 پذیرفته می شود. و میزان همبستگی بدست آمده )04123( به این معنا است که میان میزان مصرف الکل و روابط فرازناشویی رابطه خطی مثبت وجود دارد.وبا مصرف الکل و افزایش میزان مصرف الکل روابط فرازناشویی افزایش می یابد.بنابراین این فرضیه تایید می گردد. 2-1 به نظر می رسد بین ارتباط با دوستان و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. با توجه به سطح معناداری بدست آمده بین دو متغیر رابطه خطی مثبت وجود دارد (04131=r) یعنی به طور کلی اگرارتباط با دوستان)دوستانی که پیشینه روابط فرازناشویی دارند( زیاد شود روابط فرازناشویی نیز افزایش پیدا می کند.لذا این فرضیه تایید می گردد. 5-1 به نظر می رسد بین میزان تحصیالت و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. با توجه به جدول و سطح معناداری بدست آمده رابطه خطی بین میزان تحصیالت و روابط فرازناشویی وجود ندارد.یعنی تحصیالت زابطه ای با روابط فرازناشویی ندارد.بنابراین این فرضیه تایید نمی گردد. 6-1 به نظر می رسد بین میزان رابطه با فرد سوم و روابط فرا زناشویی در میان زوجین رابطه وجود دارد. 883

130 با توجه به جدول و سطح معناداری بدست آمده رابطه خطی مثبت بین این دو متغیر وجود دارد و دارای همبستگی مثبت می باشند یعنی هر چه رابطه با فرد سوم صمیمیتر باشد روابط فرازناشویی نیز افزایش می یابد.بنابراین این فرضیه تایید می گردد نتیجه گیری : یافته های پژوهش نشان می دهد که بین رضایت زناشویی و تمایل به روابط فرازناشویی رابطه معنی دارو خطی منفی نسبتا خوبی وجود دارد. یعنی با افزایش رضایت زناشویی روابط فرازناشویی کاهش می یابد.درحالیکه. بین رسانه و روابط فرازناشویی رابطه معنی داروخطی مثبت نسبتا خوبی وجوددارد. یعنی با افزایش استفاده از رسانه روابط فرازناشویی هم زیاد می شود. بین دین و تمایل به روابط فرازناشویی رابطه معنی دار وخطی منفی وجود دارد. به عبارتی با کاهش میزان دینداری فرد روابط فرازناشویی افزایش می یابد. با بررسی متغیرهای زمینه ای همچنین بین زنان ومردان از لحاظ تمایل به روابط فرازناشویی تفاوت معناداری پیدا نشد.ونیزمیان نوع شغل وتحصیالت از نظر تمایل به روابط خارج از زناشویی رابطه معناداری بدست نیامد.. درصورتی که میان میزان مصرف الکل ارتباط با دوستان ومیزان ارتباط با نفرسوم با تمایل به روابط فرازناشویی رابطه خطی مثبت ومعناداری وجود دارد. به طور کلی هر چه مصرف الکل و ارتباط صمیمانه با نفرسوم وارتباط با دوستان زیاد شود تمایل به این روابط نیز افزایش پیدا می کند لذا با بحث ونتیجه گیری این تحقیق می تواندبرای پیشگیری فهم علل زیر بنایی ودرمان روابط فرازناشویی کارآیی داشته باشد. 884

131 5-1-3 محدودیت های پژوهش : 3- از آنجا که موضوع پژوهش یکی از موضوعات بسیارچالش برانگیز در سطح جامعه بشمآر می آید واز تابوهای جامعه می باشد می تواند صداقت در پاسخگویی به پرسشنامه ها را زیر سؤال ببرد. 1- به دلیل مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه و قوانین جامعه ی اسالمی مخاطبین از ابراز واقعیت ها طفره رفته و تمایلی به ابراز واقعیت ندارند. 1- با توجه به شرایط ووضعیت فرهنگی واجتماعی جامعه ی آماری یا جامعه ی مخاطب متاسفانه پژوهش درمورد موضوعات مهمی مشابه موضوع تحقیق حاضر از اقبال خوبی برخوردار نیست بلکه باعث نکوهش محقق نیز می شود. 2-- همچنین گروه نمونه گروه خاصی بودند که به دلیل داشتن روابط خیانت آمیز به مراکز مشاوره مراجعه می کردند بنابراین تعمیم پذیری به جامعه آماری را با محدودیت روبرو می کند. 5- یکی دیگر از محدودیت های پژوهش تحقیقات اندکی می باشد که به طور اخص در زمینه خیانت و بررسی ابعاد آن پرداخته است بنابراین امکان مقایسه نتایج تحقیق با سایر تحقیقات داخلی را با مشکل روبرور می کند. 6- از آنجا که تمایل به رفتار فرازناشویی تحت تأثیر باورها و ارزش های جامعه قرار می گیرد پاسخگویی به سؤاالت پرسشنامه راتحت تأثیر قرار می دهد. 7- جلب اعتماد و ارتباط برقرار کردن با پاسخ گو یکی از سختیها و موانع این پژوهش بوده است چرا که برای بررسی این پدیده محقق ناچار بوده که به خصوصیترین حریم زندگی آنان یعنی رابطه زناشوییشان وارد شود. 1- فقدان منابع و مبانی نظری فارسی و التین کافی که مستقیما به پدیدهی مورد نظر پرداخته باشند. 885

132 5-1-4 پیشنهادهای پژوهش: 3- پژوهش های بعدی روی حرف شغلی خاص یا روی مراکز خاص انجام پذیرد. 1 -از آنجا که مسئله خیانت تحت تأثیر ارزش ها و باورهای فرهنگی قرار می گیرد بهتر است پرسشنامه تمایل به روابط فرازناشویی با توجه به نگرش افراد جامعه نسبت به این مسئله بررسی شود و در سطح وسیع تری مطرح شود. 1- در سایر پژوهش ها درنظر گرفتن سایر موارد و عواملی که در بروز رفتارهای فرازناشویی دخیل می باشند وهمچنین وضعیت روحی همسران آسیب دیده از خیانت وراهکارهای بازسازی مجدد زندگی زناشویی با توجه به نگرش فرهنگی به مسئله خیانت پیشنهاد می شود. 2- بهتر است از سایر پرسشنامه هایی که در رابطه بانگرش زوجین آسیب دیده از خیانت و اثرات آن بر این گونه روابط زناشویی وجود دارد جهت تحقیقات بعدی استفاده شود. ب: پیشنهاد های کاربردی: 3 -آموزش مسائل جنسی قبل و بعد از ازدواج به جوانان زوجین در زندگی خانوادگی. جهت پیشگیری از عدم رضایت جنسی 1- کنار گذاشتن پنهان کاری های مسائل جنسی با ارائه واحد های درسی در خصوص آموزش مسائل جنسی در دانشگاهها جهت باال بردن اطالعات افراد در این حوزه. 1- پسر و دختر جوان در هنگام انتخاب همسر همسان همسری را مدنظر قرار دهند به این معنا که افرادی را به همسری برگزینند که از نظر فرهنگی اجتماعی خانوادگی همسان باشند. از آنجائیکه 2- توجه به عوامل اجتماعی مخصوصا رضایت زناشویی که از مهمترین مؤلفه های مهم درشکل گیری یک رابطه صمیمانه و تمایل به روابط فرازناشویی می باشند شناخت نسبت به یکدیگر قبل از ازدواج می تواند در تدوام زندگی زناشویی نقش داشته باشد. 886

133 5- نقش مهم خانواده رسانه مساجد مدارس دانشگاهها در آموزش آموزه های دینی جهت پیشگیری ازروابط فرازناشویی. 6- استفاده از رسانههای جمعی جهت افزایش آگاهی عمومی و تشویق خانواده ها به مطالعه و کمک به افزایش سطح فرهنگی جامعه. این پژوهش برای آگاهی زوجین و توجه آنها به درک متقابل وفراگیری مهارت های ارتباطی -7 زوجین قبل از ازدواج در تصمیم گیری و پیشگیری از بروز رفتارهای فرازناشویی در زندگی زناشویی می تواند مفید باشد. همچنین برای محققین و روانشناسان برای فهم علل زیر بنایی رفتارهای فرازناشویی وبرای زوج درمانگران برای تسریع روند درمان کارساز باشد. 887

134 منابع ومآخذ : منابع فارسی توسلی غالم عباس پاییز 3111 مشارکت اجتماعی در شرایط جامعه آنومیک چاپ 3 نشرموسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. شیخاوندی داور 3173 زمستان جامعه شناسی انحرافات و مسائل جامعوی چاپ 2 نشر مرندیز مشهد تقی آباد ابتدای احمد آباد کتابستان اندیشه. سهرابی فرامرز و رسولی فاطمه. ( 3116 (. "بررسی رابطه سبک دلبستگی روابط جنسی فرازناشویی در بین زنان دارای روابط نامشروع بازداشت شده در مراکز 36 مبارزه با مفاسد شهر تهران " خانواده پژوهی شماره دوره چهارم زمستان 3117 شیردل ملیحه ( 3115 (. پژوهش بررسی عوامل گرایش زنان و مردان متاهل به رابطه نامشروع جنسی. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره و راهنمایی دانشگاه آزادبجنورد. سرایی حسن )3111( مقدمه ای بر نمونه گیری در تحقیق چاپ اول تهران: انتشارات سمت. منصورفر کریم )3176( روش های آماری تهران: انتشارات دانشگاه تهران. مهدوی محمدصادق )3172(. عوامل موثر بر رضایت زن و شوهر تهران: انتشارات بیکران. 881

135 دواس دی.ای )3111( پیمایش در تحقیقات اجتماعی ترجمه هوشنگ نایبی تهران: نشر نی. قندهاری پردیس ) 3111 ( زن و قدرت تهران :نشر سازمان میراث فرهنگی. کرلینجر فردریک )3111( مبانی پژوهش در علوم رفتاری ترجمه حسن پاشا شریفی وجعفر نجفی زند تهران : نشر آوای نور. محمدی نعمیا شیخی محمدتقی )3117( "گونه شناسی کشمکش در خانواده های چند همسری " مجله علمی پژوهشی تحقیقات زنان سال دوم شماره چهارم. نوابی نژاد شکوه ملک انسیه ) 3113 ( "اثر بخشی آموزش مقابله با تفکر قطعی نگر بربهبود روابط زناشویی زنان" مجله اندیشه و رفتار دور چهارم شماره 36. بیرامی منصور ) 3113 ( "مقایسه عوامل و صفات شخصی افراد دارای روابط 11 جنسی پرخطر و عادی شماره 1 مردادو شهریور. " مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز دوره بایرامی رقیه ستارزاده نیلوفر رنجبر کوچسرائی فاطمه زکریا پزشکی محمد) 3117 ( "عملکرد جنسی مردان و عوامل مرتبط باآن در دوره بارداری همسر" مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل دوره هشتم شماره 2. توسلی غالم عباس زمستان 3173 نظریه های جامعه شناسی چاپ 7 نشر )سمت ) سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها چاپ مهر قم. عیسی نژاد امید احمدی سید احمد اعتمادی عذری ) 3113 ( "اثربخشی غنی سازی روابط بر بهبود کیفیت روابط زناشویی زوجین" مجله علوم رفتاری دوره چهام شماره

136 عامری فریده. )3113( بررسی تأثیر مداخالت خانواده درمانی راهبردی بر در اختالفات زناشویی رساله دکتری روان شناسی دانشگاه تربیت مدرس. مومنی جاوید مهرآور )3113( " بررسی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد بین فردی بر بهبود روابط زناشویی زنان آسیب دیده از خیانتهای زناشویی " پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا)س(. رضایی مرجان) 3130 ( "بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی وسبک دلبستگی با تمایل به روابط فرازناشویی" پایان نامه کارشناسی ارشددانشگاه تربیت مدرس. مومنی جاوید مهرآور شعاع کاظمی مهرانگیز) 3130 ( "تاثیر روان درمانی زوجینی بر کیفیت زندگی زوجین آسیب دیده از خیانت ها زناشویی در تهران" مجله تخصصی پژوهش و سالمت مرکز تحقیقات توسعه اجتماعی وارتقای سالمت گناباد دوره ی 3 شماره 3 پاییزوزمستان. مومنی جاوید مهرآور شعاع کاظمی مهرانگیز) 3130 ( دیدگاه های نظری خیانت زناشوئی و بهبود روابط با تأکید بر راهبردهای علمی مشاوره ای تهران انتشارات آوای نور. کاوه محمد ) 3133 ( آسیب شناسی بیماری های اجتماعی تهران اول.انتشارات جامعه شناسان. جلد کاوه محمد ) 3133 ( آسیب شناسی بیماری های اجتماعی تهران انتشارات جامعه شناسان. جلد دوم مطهری مرتضی) 3151 ( تهران انتشارات صدرا. اخالق جنسی در اسالم و جهان غرب 821

137 کاوه سعید )3117( همسران و بی وفایی و خیانت بررسی عوامل موثروشناخت ویژگیهاوعوامل تشکیل دهنده وپیامدهای ناشی از عارضه بی وفایی وخیانت بین همسران تهران انتشارات سخن. یونجی کال )3112( چرابعضی از مردها خیانت می کنند " ترجمه رویا پور مناف تهران انتشارات نسل نواندیش. کوپر ال )3111( اینترنت و کمین اخالقی / نیمه پنهان قدرت ترجمه دکترسید حمیدمرتضوی بتول جباریان تهران نشردانژه. دیوید السترمن دان )3130( آسیب شناسی وفاداری در زندگی زناشویی ترجمه بنفشه فرزین زاد - سعیده زنوزیان- سارا واجب منفرد تهران چاپ اول انتشارات دانژه. احمدی حبیب )3117( جامعه شناسی انحرافات تهران چاپ دوم انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها )سمت ). عبدی محمدرضا خوش کنش ابوالقاسم تقی پورابراهیم محمدی روح اله (3131) "بررسی سبک دلبستگی و رضایت زناشویی افراد متاهل درگیر خیانت اینترنتی"فصلنامه مطالعات روانشناختی سال هشتم شماره 1. شریفی مرضیه حاجید حیدری مهناز خوروش فریبرز فاتحی زاده مریم ) 3133 ("رابطه طرح واره های عشق و توجیه روابط فرازناشویی در زنان متاهل شهر اصفهان " انسانی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پرتال جامع علوم 828

138 علیایی زند شهین 3130 عوامل زمینه ساز تن دادن زنان به روسپیگری ص 133 در مجموعه مقاالت آسیب های اجتماعی ایران چاپ پنجم انتشارات انجمن جامعه شناسان. شفیع آبادی اکبر اکبری زهرا دکتر هنرپروران نازنین 3130 "مقایسه ی سبک های دلبستگی در مردان متاهل با روابط فرازناشویی و فاقد فرازناشویی ". ص 3 مجله اندیشه و رفتار دوره ی پنجم شماره عیسی نژاد امید احمدی سید احمد اعتمادی عذرا 3113 "اثر بخشی غنی سازی روابط بر بهبودکیفیت روابط زناشویی زوجین " صص 6-7 مجله علوم رفتاری 3 دوره ی 2 شماره ی 3. روزنامه رسالت 3133 سال بیست و هفتم شماره مرداد تاریخ انتشار روزنامه خراسان 3133 کد خبر تاریخ انتشار 11 مهر شیخاوندی داور 3173 زمستان جامعه شناسی انحرافات و مسائل جامعوی چاپ 2 نشر مرندیز مشهد )تقی آباد ابتدای احمد آباد کتابستان اندیشه توسلی غالم عباس زمستان 3173 نظریه های جامعه شناسی چاپ نشر )سمت ) سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها چاپ مهر قم. توسلی غالم عباس پاییز 3111 مشارکت اجتماعی در شرایط جامعه آنومیک چاپ 3 نشرموسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. اصفهانی نصر) 3111 ( "بررسی تحمل و مدارا به عنوان یکی از اجزای سرمایه اجتماعی با تاکید بردیدگاه سعدی " فصلنامه مطالعات ملی سال دهم شماره.2 822

139 نجمی آرش )3130( پاورپوینت روابط میان متغیرها درروش تحقیق عضوگروه آموزش بهداشت و سالمت دانشگاه علوم پزشکی. رضایی دستجرده ئی سعیده )3113( بررسی سرمایه اجتماعی بر رضایتمندی زناشویی میان زنان روستایی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد رضایی دستجرده ئی سعیده )3113( بررسی سرمایه اجتماعی بر رضایتمندی زناشویی میان زنان روستایی پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. 823

140 منابع التین : REFERENCES Atkins DC, Jacobson NS, Baucom DH. Understanding infidelity: Correlates in a national random sample. Journal of family psychology 1003; Brand R.J.markey.c.m.mills. v. Hodges.s.d.(1007).sex. differences in self-reported infidelity in correlates.journals of sex Roles Drigotas S, Barta W. The cheating heart: Scientific exploration of infidelity. Journal of Current Directions in Psychological Science 1003; 30: Fung SC, Wong CW, Tam SM. Familial and extramarital relations among truck drivers crossing the Hong Kong-China border. J Sex Marital Ther 1003; 15(1): Glass.s.p.(1001).couple therapy after the trauma of infidelity. in A. S. Gurman.v. N.S. Jacobson(Eds).Clinical handbook of couple therapy. NewYork:Guilford. Gordon.K. C. Baucom.D.H.v.snyder.D.K.(1002).An integrative intervention for promoting recovery from extramarital affairs. Journal of marital and family therapy. Gordon KC. An integrative intervention for promoting recovery from extramarital affairs. J Marital Fam Ther 1002; 10: Langer G, Arnet C, Sussman, D. Primetime Live poll: American sex survey;

141 Nasseri H. The study of quality of life in students of Shiraz University.Proceedings of the 1th congress on mental health. Tehran, Elm &Sanat, 1006; pp [In Persian] Neuman MG. The truth about cheating: Why men stray and what you can do to prevent it. New Jersey: John Wiley & sons; O'Connell KA, Saxena S, Skevington SM, Grp WH. WHOQOL-HIV for quality of life assessment among people living with HIV and AIDS: Results from the field test. AIDS Care-Psychological and Socio-medical Aspects of AIDS/HIV 1002; 36(7): Oppenheimer M.Recovering from anextramarital relationship from a non-systemic approach. Am J Psychother 1007; 63(1): pitman.f. (3313).private lies ;infidelity v.betrayal of intimacy.newyork:w.w.norton v Co. Pittman TF.(3313).private lies :in fidelity v betrayal of intimacy. New York ; w.w.norton v co. Rpberts. J. v Roberts. D. E. (1005). Dispositional forgiveness of self. others. and situations.journal of personality Shakelford TK, Buss DM, Weekes-Shakelford VA. Wife killings committed in the context of a lover s triangle.journal Basic Appl Soc Psych 1001; 15: Shirley P. Glass and Thomas L. Wright (3335). The relationship of extramarital sex, length of marriage, and sex differences on marital satisfaction and romanticism: Athanasiou s data reanalyzed. Journal of Marriage and the Family, 13(2), Smit.E.G.(1006).the strength based counseling model.the counseling model.the counseling psychologist

142 Snyder DK, Baucom DH, Gordon KC. Anintegrative approach to treating infidelity. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Family 1001; 36(2): snyder.d.k.(1005).treatment of clients coping with infidelity:an introduction.journal of clinical Psychology :In Session spring j.a(3336)after the affair. Healing the pain and rebuilding the trust when a partner has been unfaithful.new York: Harper Collins. Spring JA. After the affair: Healing the pain and rebuilding the trust when a partner has been unfaithful. NewYork: Harper Collins; Stefano JD, Oala M. Extramarital affairs: Basic considerations and essential tasks in clinical work. Journal of Counseling and Therapy for Couples and Families 1001; 36(3): Teresa M, Vinsonneau G, Neto F, Girard M. Forgiveness and satisfaction with life. J Happiness Stud 1001; 2: Vaughan p. The monogamy myth.1rdeds. New York: New market press; How to cite this article: MomeniJavid M, Shoaakazemi M. The study of couple psychotherapy on recovery quality of life in traumatic couple of infidelity in Tehran. Journal of Research & Health 1033; 3: Weiderman.M. W ). Extramarital sex :prevalence and correlated in a national survey. the journal of sex Research

143 WHOQOL group. Development of the world health organization WHOQOL-BREF quality of life assessment.psychol Med 3331; 11:

144 پیوست 821

145 بسمه تعالی پاسخگوی گرامی : باسالم: این پرسشنامه شامل جمالتی درباره جنبه های مختلف زندگی شماست که ممکن است با آن موافق یا مخالف باشید. هر جمله را به دقت بخوانید و سپس میزان موافقت یا مخالفت خود را با عالمت )*( مشخص کنید. توجه داشته باشید جواب صحیح یا غلط وجود ندارد. سعی کنید حتی االمکان از پاسخ به مورد " نه موافق و نه مخالف" و "تاحدودی"خودداری کنید. فقط وقتی این مورد را عالمت بزنید که در موافق یا مخالف بودن خود نسبت به یک جمله کامال شک و تردید داشته باشید پاسخگویی صادقانه و دقیق شما به این پرسشنامه ما را برای کمک بیشتر به شما یاری می رساند. پاسخ های شما به صورت محرمانه محفوظ خواهد ماند. لطفا شماره منطقه سکونت خود را قید فرمایید. منطقه شماره...تهران.... مشخصات فردی : 3 -جنسیت : زن مرد 1- طول مدت ازدواج:... سال سن:...سال 2- سن همسر...سال تعدادفرزندان:... فرزند ندارم 829

146 میزان تحصیالت شما و همسرتان : ردیف افراد سواد زیر دیپلم فوق لیسانس فوق دکتری خواندن دیپلم دیپلم لیسانس و نوشتن 6 پاسخگو 7 همسرپاسخگو 1 831

147 1- وضعیت اشتغال خود را ذکر کنید.)لطفادرصورت معلم بودن گزینه کارمند را عالمت نزنید( خانه دار کارمند کارمند عالی رتبه معلم )پزشک دندانپزشک داروساز( پرستار استاد )وکیل قاضی( مهندس )کارخانه دار تاجر بازرگان( مغازه دار )کارگر کشاورز( ارتشی بیکار سایر 3- وضعیت اشتغال همسر شما چگونه است.)لطفادرصورت معلم بودن گزینه کارمند را عالمت نزنید( خانه دار کارمند کارمند عالی رتبه معلم )پزشک دندانپزشک داروساز( پرستار استاد )وکیل قاضی( مهندس )کارخانه دار تاجر بازرگان( مغازه دار )کارگر کشاورز( ارتشی بیکار سایر بلی خیر 30- آیاشما بازنشسته هستید بلی خیر 33- آیا همسر شما بازنشسته است 838

148 ردیف گویه ها کامال مخالفم تاحدودی موافقم کامال مخالفم موافقم 31 اینترنت برایم هیجان دارد 31 من با کاربران آنالین رابطه دوستی جدید ایجاد می کنم. 32 من در اینترنت با فردی از جنس مخالف رابطه ی دوستی دارم. 35 من سعی می کنم مدت زمانی را که در اینترنت آنالین مانده ام از شریک زندگیم مخفی کنم. 36 من دراینترنت از سایت های اجتماعی مانند فیس بوک مای اسپیس و رویتر استفاده می کنم. 37 من در ماهواره از کانال های خبر موسیقی فارسی وان و..استفاده می کنم. 31 من در ماهواره از کانال های سکس استفاده می کنم. 832

149 ردیف گویه ها همیشه 33 تاچه حد شما در اینترنت آنالین هستید بیشتر معموال اوقات به هرگز ندرت 10 تا چه حد جهت روابط دوستی با جنس مخالف دراینترنت وقت می گذارید 13 تا چه حد شما قبل از انجام کارهای دیگر ایمیل خود را چک می کنید 11 تا چه حد شما ازبرنامه های ماهواره استفاده می کنید. تاچه اندازه ماهواره واینترنت می تواند برموارد زیر موثر واقع شود 833

150 ردیف گویه ها خیلی زیاد تا کم خیلی زیاد حدودی کم 11 موجب تاثیر درتضعیف باورهای مذهبی شما شده است 12 موجب تاثیر درتغییر ایدئولوژیک شما شده است 15 موجب تاثیر در تغییر فرهنگی دررفتار شما شده است 16 موجب تاثیردر اشاعه فرهنگی درزندگی شما شده است ردیف گویه ها خیلی زیاد تاحدودی کم خیلی زیاد کم 17 تا چه حد شما با فردی از جنس مخالف رابطه دوستی دارید 11 تا چه حد در رابطه دوستی با جنس مخالف با او صمیمی هستید 13 تا چه حد در رابطه دوستی با جنس مخالف برای روابط عاطفی وقت 834

151 می گذارید 10 تا چه حد دوستی با جنس مخالف سبب ارضاء هیجانات و نیازهای عاطفی شما می شود 835

152 ردیف گویه ها حتما زیاد تا کمی اصال حدودی 13 روابط عاطفی در دوستی باجنس مخالف برایم اهمیت دارد. 11 روابط عاطفی من در دوستی با جنسی مخالف از طریق تلفن است. 11 من درروابط دوستی با جنس مخالف از تلفن همراه استفاده می کنم. 12 من گوشی تلفن همرا خود را رمزگذاری وقفل می کنم. 15 من گوشی همراه خود را بیصدا نگه می دارم. 16 من سیم کارتی که جهت ارتباط با دوست جنس مخالف دارم را پنهان می کنم 17 برقراری گفتگوی تلفنی با دوست جنس مخالف به من آرامش می دهد 11 بین من با فردی از جنس مخالف در اینترنت ارتباط عاطفی وجود دارد. 13 من در محل کارم با فردی از جنس مخالف ارتباط عاطفی دارم. 20 من بطور تصادفی با فردی از جنس مخالف رابطه عاطفی دارم. 836

153 ردیف گویه ها همیشه بیشتر معموال اوقات به هرگز ندرت 23 تا چه حد در رابطه جنسی با فردی از جنس مخالف و خارج از روابط زناشویی برایتان احساس آرامش وجود دارد 21 تا چه حد با فردی از جنس مخالف درروابطه خارج از زناشویی در حد بوسیدن رابطه دارید 21 تا چه حد با فردی از جنس مخالف در رابطه خارج از زناشویی در حد نوازش کردن رابطه دارید 22 تاچه حد از فیلم های جنسی استفاده می کنید 25 تاچه حد با فردی از جنس مخالف درارتباط اینترنتی ارتباط گفتگویی جنسی دارید 26 تا چه حد با فردی از جنس مخالف در ارتباط به وسیله تلفن همراه پیامک های جنسی دارید 837

154 ردیف گویه ها همیشه بیشتر معموال اوقات به هرگز ندرت 27 تا چه حد دوستی با جنس مخالف و خارج از زناشویی سبب ارضاء نیازهای جنسی شما می شود 21 تا چه حد دوستی با جنس مخالف خارج از روابط زناشویی سبب ارضاء نیازهای جنسی و عاطفی شما می شود 23 تا چه حد از روابط جنسی با دوست جنس مخالف و خارج از روابط زناشویی احساس رضایت ولذت دارید 50 تا چه حد با دوست جنس مخالف وخارج از زناشویی رابطه جنسی دارید و برایش وقت می گذارید 831

155 ردیف گویه ها حتما زیاد تاحدودی کمی اصال 53 تاچه حد الکل مصرف می کنید 51 تا چه حد با دوستانتان معاشرت می کنید 51 تا چه حد برای معاشرت با دوستان وقت می گذارید 52 تا چه حد در زندگی خانوادگی شما پیشینه خیانت زناشویی وجود دارد 55 تا چه حد پیشینه خیانت زناشویی در زندگی خانوادگی دوستان شما وجود دارد 839

156 ردیف گویه ها خیلی زیاد تا کم یلی زیاد حدودی کم 56 تا چه حد در زندگی زناشویی تان رضایت کامل جنسی دارید 57 تا چه حددرزندگی زناشویی تان روابط عاطفی قوی وجود دارد 51 تا چه حد دوستان شما از زندگی زناشویی خود رضایت دارند 53 تا چه حد در روابط دوستی شما با جنس مخالف و خارج از زناشویی روابط عاطفی قوی وجود دارد 841

157 ردیف گویه ها کامال مخالفم تاحدودی موافقم کامال مخالفم مخالفم و موافقم موافقم 60 من به خداوند اعتقاد دارم و او را می پرستم. 63 من معتقدم خداوند همیشه ناظر بر اعمال من است. 61 من معتقد به چارچوب اخالقی در زندگیم هستم. 61 من اعتقاد دارم در همه زمینه های زندگی الزم نیست مقید به دین و حدود شرعی باشیم. 848

158 ردیف گویه ها کامال مخالفم تا حدودی موافقم کامال مخالفم مخالفم و موافقم موافقم 62 من معتقدم تعالیم قرآن بهترین راهنمای زندگی بشر است. 65 من معتقدم عمل گناه مجازات دارد. 66 من خود را در برابر امیال و خواسته هایم ناتوان می بینم. 67 من نسبت به حیات پس از مرگ تردید دارم. 61 من به جهنم و بهشت اعتقادی ندارم. 842

159 ردیف گویه ها همیشه بیشتر معموال اوقات به هرگز ندرت 63 من هرروز خود را با یاد خدا آغاز و با شکر و سپاس او به پایان می برم. 70 من حضوردر مساجد و مراسم مذهبی را بخشی از زندگی ام قرار داده ام. 73 من از گناه پرهیز می کنم. 71 من نماز می خوانم. 71 من روزه می گیرم. 72 من قرآن می خوانم. 75 من حجابم را رعایت می کنم. 76 من کارهای نیک انجام می دهم چون پاداش الهی آن برایم محفوظ است. 77 من در اوقات فراغت به مطالعه کتب مذهبی می پردازم. 71 من برخی اوقات از فیلم ها یا برنامه های مذهبی)رادیویی تلویزیونی و رایانه ای( استفاده می کنم. 843

160 73 من به دستورات دینی عمل می کنم. ردیف گویه ها خیلی زیاد تا کم =خیلی زیاد حدودی کم 10 تا چه حد به همسرتان وابستگی دارید 13 تا چه حد همسرتان به شما وابستگی دارد 11 تاچه حد در زندگی زناشویی وفادار هستید 11 تا چه حد همسرتان به شما وفادار است ردیف گویه ها خیلی زیاد تا کم خیلی زیاد حدودی کم 12 تاچه حد در زندگی زناشویی همسرتان نیازهای عاطفی شما را رفع می کند 15 تا چه حد در زندگی زناشویی شما نیازهای عاطفی همسرتان را رفع می کنید 16 تاچه حد در زندگی زناشویی 844

161 احساس آرامش دارید 17 تاچه حد در زندگی زناشویی به همسرتان اتکا می کنید 11 تا چه حد در زندگی زناشویی همسرتان به شما اتکا دارد 13 تا چه حد در زندگی زناشویی همسرتان برای شما وقت می گذارد 30 تاچه حد در زندگی زناشویی شما برای همسرتان وقت می گذارید 33 تا چه حد در اوقات فراغت با همسرتان به تفریح و گردش می روید ردیف گویه ها همیشه 31 تا چه حد راستگو هستید بیشتر معموال اوقات به گز ندرت 31 تاچه حد همسرتان صداقت دارد 845

162 32 تا چه حد زمانی که رابطه پنهانی با جنس مخالف دارید در رویارویی با همسرتان سعی می کنید تغییری در رفتارتان نباشد. 35 تا چه حد در زندگی زناشویی همسرتان به شما اعتماد دارد 36 تا چه حد در زندگی زناشویی شما به همسرتان شک دارید 37 تا چه حد در زندگی زناشویی فرصت هایی برای تنها بودن با یکدیگر دارید 31 تا چه حد در زندگی زناشویی در روابط عاطفی و جنسی احساس رضایت دارید 33 تا چه حد روابط عاطفی با جنس مخالف وخارج از روابط زناشویی را از شریک زندگیتان پنهان نموده اید 300 تا چه حد روابط جنسی با جنس مخالف وخارج از روابط زناشویی را از شریک زندگیتان پنهان نموده اید 846

163 Abstract The main object of this project is to analyst the social factors affecting over marital relationship bf spouses who refor to consulator centers in different zones on Tehran (east, west, center, north and south). To do this, 311 men and 331 women were chased by who refer to the consulator center. The survey was done be the use of questionnaire and used question navire was supported by if alpha cronbach. The oretical frame work used in this survey includes the following theories. Meeting the needs of Derisotos Veras balt, self development by Aron and Aron. Shortage or deficiency depending on two theories of meeting the needs and self development, investment theory of Rasbent, Social control of Teravis Hirshi, that shows over martical relationship will be affected by social factors and field variatles. Finding, findings of rhis sarvey show that there is a significant negative linear relationship between over merital relationship and marital satis faction. That means with incrasivns the marital satisfaction, over marital ralationshop and marical statis faction. That means with incrasive the marital satisfaction over marital relationship decreases. There is a significant positive relationship between media and over marital relationship increases. There is a significant, negative linear relationship between religions and tendency to over martial relationship increases. By analysing the field variables, it is found that there is no signigicant difference between men and women. Also no significant relationship was found in respect of job and education in tendcy to over marial relationship. There is a linear positive and significant relationship between usage of alcohol relation with friends and relationship with third partner, Generally by increasing the alcohol usage, intimate relationship with third parther and friend, tendency to this kind of relation will increase. 847

164 Discussion and conclusion: This research can be used to prevend and understand the underlying factors and treatment of over marital relationship. Key words: over martial relationship, marital satisfactory, sex media, relogious, education. 841

165 Al-Zahra University Faculty: Social science ad economic M.A. Thesis Women Studies Titl of Thesis Analyzing the social Factors affecting over marital relationship of spouses reforing to rhe consulatoru s centers in different Zones of Tehran Thesis Advisor Dr. Afsaneh Tavasoli Thesis Reader Dr. Hojatollah Javani By Leila Saleh Abadi Sep